Το ιστιοπλοϊκό της Κίνησης για την Προστασία των Νησίδων του Αιγαίου μπαίνει στο λιμάνι της Αμοργού
Της Βασιλικής Γραμματικογιάννη
Αυτή τη στιγμή που το σπίτι μας καίγεται, που ο πλανήτης μας φλέγεται, πρέπει να βρούμε το σθένος να αντισταθούμε στις «σειρήνες» των επενδύσεων και του κέρδους. Να αντισταθούμε σε ό,τι δημιούργησε την περιβαλλοντική κρίση. Ο χρόνος μας τελείωσε. Η στιγμή για να το πράξουμε είναι τώρα.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό των Ηνωμένων Εθνών, έως το τέλος του αιώνα η θερμοκρασία του πλανήτη θα αυξηθεί κατά 3-5o C. Για να αντιστραφεί αυτό και να διατηρήσουμε την θερμοκρασία κάτω από τον 1,5ο C, πρέπει, μέσα στη δεκαετία που διανύουμε, να μειώσουμε τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά το ήμισυ και να φτάσουμε σε μηδενικές εκπομπές άνθρακα μέχρι το 2050. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να αλλάξουμε το οικονομικό μας μοντέλο. Απαιτείται να αλλάξουμε τον τρόπο που παράγουμε ενέργεια.
Υπάρχει λοιπόν μια στροφή από τα ορυκτά καύσιμα στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και αυτό είναι πολύ σωστό και αδιαπραγμάτευτο. Ωστόσο, η κλίμακα που γίνεται δεν φαίνεται να είναι εκείνη που έχουν κατά νου οι επιστήμονες όταν προειδοποιούν για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Γιατί στις επιπτώσεις περιλαμβάνεται και η μαζική εξαφάνιση των ειδών που ακαριαία θα πλήξει και την ανθρωπότητα.
Συνεπώς δεν μπορούμε το οικονομικό μοντέλο που δημιούργησε την κλιματική αλλαγή, που γέννησε βία, πολέμους, ανισότητες, καρκίνους και εσχάτως πανδημίες, να το μεταφέρουμε στο νέο μοντέλο που πρέπει να δημιουργήσουμε, προκειμένου να συνεχιστεί η ζωή στον πλανήτη.
Οι ΑΠΕ λοιπόν δεν μπορούν λόγω της φιλοσοφίας τους να είναι βιομηχανία. Δεν μπορούμε να καταστρέφουμε ανέγγιχτα τοπία για να τοποθετήσουμε ανεμογεννήτριες βιομηχανικής κλίμακας. Στην κοινωνία υπάρχει μια διάχυτη απογοήτευση για τον τρόπο που έχει σχεδιαστεί η μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και οι πολίτες αναλαμβάνουν ενεργό ρόλο ώστε η μετάβαση να μην μετατρέψει την όμορφη χώρα μας σε μπάζα. Να μην εξαφανίσει το χρώμα και τη φύση. Να μην αλλοιώσει το μοναδικό ελληνικό τοπίο που δημιούργησε και τον ελληνικό πολιτισμό.
Παρακολουθώντας λοιπόν για αρκετό καιρό τις συζητήσεις, τους προβληματισμούς αλλά και την αποφασιστικότητα των ανθρώπων των κινημάτων να διεκδικήσουν το θεμελιώδες δικαίωμά τους να ζήσουν μια φυσιολογική ζωή, αποδέχτηκα με χαρά την πρόσκληση της Κίνησης για την Προστασία των Νησίδων του Αιγαίου και τους ακολούθησα στο ταξίδι ενημέρωσης που οργάνωσαν στα νησιά και στις νησίδες του Νότιου Αιγαίου.
Αμοργός
Η Χρύσα Δεληγιάννη είναι η παιδίατρος της Αμοργού και δραστήριο μέλος της Ομάδας «Ενεργοί Πολίτες Αμοργού». Της ομάδας που συνδιοργάνωσε το ταξίδι και τις εκδηλώσεις στο νησί. Η Χρύσα δεν είναι Αμοργιανή. Κατάγεται από την Αθήνα. Διορίστηκε ως παιδίατρος στην Αμοργό αλλά αγάπησε σαν δικό της τόπο αυτό το νησί με την άγρια και συγκλονιστική ομορφιά. Αγάπησε τους ανθρώπους που ζουν σε αρμονία με το περιβάλλον, χωρίς να αφήσουν τις σειρήνες του εύκολου κέρδους από τον τουρισμό να καταστρέψει τις άγριες ορχιδέες και τα αγριογαρίφαλα που ανθίζουν στο νησί.
«Η Αμοργός είναι ένα ασκηταριό που έχει παραμείνει ένα με τη θάλασσα, με τον ουρανό, με την αρχαιότητα, με την παράδοση, με τη φύση – με αυτά τα πράγματα που δεν χάνουν την αξία τους στον χρόνο, που είναι η ουσία» θα μου πει η Μαρία Πλουμίδου από την Ομάδα Ενεργών Πολιτών της Αμοργού. Οι δυο γυναίκες ανησυχούν ότι όλα αυτά που με θυσίες προστάτεψαν οι προηγούμενες γενιές, τώρα θα χαθούν. «Η Αμοργός είναι ένα καταφύγιο που κινδυνεύει να χαθεί. Θέλουμε να χαιρόμαστε το Αιγαίο χωρίς να βλέπουμε ανεμογεννήτριες όπου φτάνει το μάτι, να απολαμβάνουμε ένα περίπατο σ’ ένα μονοπάτι χωρίς τσιμέντα και ψυχοφθόρα βουητά».
Τις ακούω και αναρωτιέμαι μήπως αυτό δεν θέλουμε όλοι; Γι’ αυτό με την πρώτη ευκαιρία δεν τρέχουμε να δραπετεύσουμε από τα τσιμέντα, από τη φασαρία και την τρέλα της ζωής στη πόλη; Γι’ αυτό δεν λάτρεψαν οι Γάλλοι την ταινία «Απέραντο Γαλάζιο» που γυρίστηκε στην Αμοργό; Τι θα σημαίνει για την οικονομία μας, για τον τουρισμό μας, αλλά και για την ψυχολογική και τη νοητική μας ισορροπία, για την υγεία μας, για την κλιματική αλλαγή, για το μέλλον του πολιτισμού μας, αν τα νησιά μας, αν αυτές οι μικρές νησίδες, αν οι μικροί παράδεισοι στη μέση του Αιγαίου καταστραφούν;
Από την άλλη πλευρά χρειαζόμαστε ενέργεια. Είναι δίκαιο κάποιοι άλλοι, σε κάποια άλλη περιοχή της Ελλάδας να πληρώνουν το τίμημα; Για όλα αυτά έγινε μια ανοιχτή συζήτηση με μεγάλη συμμετοχή των πολιτών, των κινημάτων και της Δημοτικής Αρχής της Αμοργού και ήταν πραγματικά εντυπωσιακή η ενημέρωση και η επιστημονική τεκμηρίωση των θέσεων των πολιτών καθώς και η υπευθυνότητα και κατανόηση για την ενεργειακή δικαιοσύνη.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Περιβάλλοντος, στην Αμοργό έχουν πάρει άδεια παραγωγής 21 ανεμογεννήτριες και βρίσκονται υπό αξιολόγηση από τη ΡΑΕ άλλες 52. Παράλληλα υπάρχουν και τα συνοδά έργα που περιλαμβάνουν ένα μεγάλο υβριδικό πάρκο ανατολικά του Φάρου στα Κατάπολα.
«Στα παρθένα μέρη και στις κορυφές που προορίζονται για την εγκατάσταση ανεμογεννητριών θα ανοιχτούν δρόμοι που θα πρέπει να είναι τόσο φαρδιοί ώστε να μπορούν να περνάνε ταυτόχρονα δυο φορτηγά από αντίθετες κατευθύνσεις για να μεταφέρουν τις ανεμογεννήτριες» θα πουν οι πολίτες. «Η κάθε διάνοιξη δρόμου θα φαίνεται σαν ένα μακρύ νταμάρι που διασχίζει χιλιόμετρα πάνω στο νησί και θα αλλοιώσει το τοπίο του νησιού οριστικά».
Οι πολίτες της Αμοργού θέλουν να προστατέψουν το νησί τους και τη ζωή τους. Ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι θέλουν να επιβαρύνουν την υπόλοιπη Ελλάδα για την ενέργεια που καταναλώνουν. Είναι πρόθυμοι λοιπόν να ενστερνιστούν την ενεργειακή αλλαγή αλλά με δίκαιο και για εκείνους τρόπο. «Ο δήμος είναι υπέρ μιας ενεργειακά αυτόνομου Αμοργού» θα πει ο αντιδήμαρχος του νησιού, Μανώλης Βασσάλος. «Είμαστε υπέρ της στροφής σε ΑΠΕ αλλά με περιβαλλοντικές μελέτες και με διαβούλευση. Δεν μπορούν όμως να αποφασίζουν για την Αμοργό χωρίς να ρωτούν τους κατοίκους της Αμοργού».
Οι Αμοργιανοί, έχοντας γνώση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής ετοιμάζουν το δικό τους σχέδιο για την μετάβαση. Ο δήμαρχος Αμοργού, Λευτέρης Καραΐσκος, μίλησε για το σχέδιο που εκπονεί ο δήμος για την ενεργειακή αυτάρκεια του νησιού.«Ενεργειακή αυτονομία με όρους βιωσιμότητας και δράσεις εξοικονόμησης ενέργειας» περιλαμβάνει το σχέδιο που περιέγραψε ο δήμαρχος, αφού, σύμφωνα με εκτιμήσεις, το νησί, για να καλύψει τις ενεργειακές του ανάγκες, δεν χρειάζεται 73 ανεμογεννήτριες αλλά 1,5.
Στη συζήτηση αναδείχτηκε και το θέμα της παγίδευσης των νησιωτών με το περίφημο θέμα της διασύνδεσης των νησιών. «Αφού τα νησιά θα διασυνδεθούν, δεν μπορώ να καταλάβω σε τι εξυπηρετούν τα συνοδά έργα αποθήκευσης, τα οποία δεν διασπείρονται όπου καταναλώνεται η ενέργεια, αλλά όπου βολεύει επενδυτικά», θα πει ο τέως διευθυντής της ΔΕΔΔΗΕ Σύρου, Μιχάλης Κωβαίος, για τις δύο υδατοδεξαμενές 30.000 κυβικών μέτρων νερού που θα κατασκευαστούν για την αποθήκευση της ενέργειας.
Οπως επισήμανε ο δήμαρχος, η διασύνδεση ήταν μια παγίδα που άφησε ελπίδες μεταφοράς ρεύματος από τη Στερεά Ελλάδα στα νησιά, ενώ στην πραγματικότητα τα σχέδια είναι για το αντίθετο. Τα νησιά να μετατραπούν σε εργοστάσια παραγωγής και αποθήκευσης που θα στέλνουν ενέργεια προς την υπόλοιπη χώρα. Οι κάτοικοι της Αμοργού δεν είναι κατά των ΑΠΕ. Είναι κατά των ΒΑΠΕ. «Τον Προφήτη Ηλία, τη Θεοσκέπαστη και όλα τα ξωκλήσια που στολίζουν τις κορυφές της Αμοργού πρέπει να τα αφήσουμε στην ησυχία τους», λέει ο κ. Κωβαίος για το σχέδιο εγκατάστασης των ανεμογεννητριών στο νησί. Για ανεμογεννήτριες που πλησιάζουν τα 200 μέτρα ύψος.
Στον δρόμο για την Κίναρο
Στην πιο άγρια πλευρά του Αιγαίου, ο έμπειρος καπετάνιος των ενεργών πολιτών δεν φαίνεται να ανησυχεί για τα μεγάλα κύματα. Ηρεμος μας δείχνει το χωριό Θολάρι σκαρφαλωμένο μέσα στα άγρια βράχια της Αμοργού. Εκεί όπου φωλιάζουν οι μαυροπετρίτες, οι μύχοι και οι αρτέμηδες, εκεί σχεδιάζεται να τοποθετηθούν ανεμογεννήτριες. Στο πιο όμορφο και πιο άγριο σημείο της Αμοργού. Εκεί, στην περιοχή με τα περισσότερα προστατευόμενα είδη.
Φτάνουμε στην Κίναρο. Παρατηρούμε τρεις μαυροπετρίτες που βολιδοσκοπούν την περιοχή για να έρθουν τον Αύγουστο να φτιάξουν τις φωλιές τους. Η κυρα-Ρηνιώ και ο γιος της μας καλοδέχονται. Η κυρα-Ρηνιώ μάς μιλάει για τη ζωή της στο νησί. Μας μιλάει για τα πουλιά. Για ένα ζευγάρι κόρακες που μόλις μεγαλώσουν τα μικρά τους, τα βγάζουν έξω από τον κόλπο και τα διώχνουν. Γιατί το νησί αντέχει μόνο ένα ζευγάρι.
Τα πουλιά και τα ζώα γνωρίζουν από φέρουσα ικανότητα ενός τόπου. Οι άνθρωποι όχι. Η κυρά Ρηνιώ όμως μας μιλάει και για τις αρχαιότητες του νησιού και προθυμοποιείται να μας τις δείξει. Με προσοχή μετακινεί τους θάμνους για να μας αποκαλύψει αρχαία ψηφιδωτά.
Παράλληλα, μας εξηγεί ότι δεν είναι θάμνοι απλοί. Είναι φίδες και σιλιβούτα, είναι προστατευόμενα είδη, μας λέει. Η γυναίκα που γνωρίζει τη σοφία της φύσης στέκεται με ταπεινότητα μπροστά της. Ο Μαρτίνος Γκέτλιχ, βιολόγος-περιβαλλοντολόγος, επιβεβαιώνει ότι όντως οι φίδες είναι προστατευόμενα είδη και μας εξηγεί ότι οι θάμνοι που φυτρώνουν γύρω τους είναι σχίνα. «Είναι η μέριμνα της φύσης για να μη φάνε τα ζώα το δεντράκι όσο εκείνο είναι μικρό».
Ακολουθώντας την κυρα-Ρηνιώ, ανεβήκαμε στο μοναστήρι του Αη Γιώργη στην καρδιά του παλιού χωριού. «Τον Αη Γιώργη τον έχτισε ο προπάππους μου το 1887», μας λέει η κυρα-Ρηνιώ, ενώ μας δείχνει τις στέρνες που μαζεύουν το βρόχινο νερό. Ενα περιποιημένο σπιτάκι με λουλούδια στην αυλή τραβάει την προσοχή μας και αρχίζουμε να φωτογραφίζουμε. Τα άγρια κατσίκια μάς παρακολουθούν ατάραχα. Λες και είναι συνηθισμένα από κόσμο.
«Μπορείτε να μπείτε, φτάνει να μην ενοχλήσετε τους ενοίκους» μας προσκαλεί με ένα πονηρό χαμόγελο και εμείς ακολουθούμε διστακτικά για να διαπιστώσουμε ότι οι ένοικοι αυτού του πολύ συμπαθητικού καλοκαιρινού εξοχικού δεν είναι άνθρωποι αλλά οι κότες της κυρα-Ρηνιώς. Για την καλοσυνάτη γυναίκα όλα τα πλάσματα του Θεού είναι ίσα.
Για τη Νησίδα Κίναρο έχει δοθεί άδεια παραγωγής για αιολικό πάρκο ισχύος 60 MW. Θα περιλαμβάνει 10 Α/Γ των 6 MW. Και απορώ: Αυτοί οι άνθρωποι που έδωσαν αυτές τις άδειες επισκέφτηκαν ποτέ αυτά τα μέρη; Γνωρίζουν την οικολογική τους αξία; Γνωρίζουν ότι είναι στο Δίκτυο NATURA 2000; Γνωρίζουν ότι η Κίναρος και τα Λέβιθα δεν είναι ακατοίκητα όπως τα παρουσιάζουν;
Μάλλον όχι, αφού, σύμφωνα με την αρνητική γνωμοδότηση της αρμόδιας Διεύθυνσης Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος και Βιοποικιλότητας του υπουργείου Περιβάλλοντος, «υπάρχει σημαντικό κενό στις ημερομηνίες επισκέψεων καθώς οι μελετητές δεν αφιέρωσαν ημέρες ανά νησίδα, αλλά μόνον λίγες ώρες». Με λίγα λόγια, τα ιδιωτικά μελετητικά γραφεία λειτούργησαν διεκπεραιωτικά προς όφελος των πελατών τους και όχι του δημόσιου συμφέροντος. Ωστόσο, παρά την αρνητική γνωμοδότηση της αρμόδιας Διεύθυνσης του Υπουργείου, ενέχει ο κίνδυνος να υλοποιηθεί η επένδυση λόγω του νέου αντιπεριβαλλοντικού νόμου.
Λέβιθα
Μια μάχη μαυροπετρίτη με τρία γεράκια ήταν το σπάνιο θέαμα που η τύχη μού επιφύλαξε μόλις πάτησα το πόδι μου στα Λέβιθα. Δύο ζεύγη μαυροπετρίτη και δύο ζεύγη ανθρώπων ζουν στα Λέβιθα. Ωστόσο, στην τελευταία απογραφή του 2011, τα ζεύγη των ανθρώπων δεν πήγε κανείς να τα απογράψει.
Για τη Στατιστική Υπηρεσία, η οικογένεια Καμπόσου είναι ανύπαρκτη και ας κατοικεί εκεί για πάνω από 300 χρόνια. «Η απογραφή είναι μια δύσκολη και επίπονη διαδικασία» τους απάντησε η Στατιστική Υπηρεσία, όταν οι άνθρωποι τηλεφώνησαν για να διαμαρτυρηθούν. Ωστόσο, παρά την τηλεφωνική απογραφή, εξακολουθούν να είναι ανύπαρκτοι για τις ελληνικές αρχές. Στη Στατιστική Υπηρεσία το νησί φαίνεται ακατοίκητο και τα σπίτια της οικογένειας περιγράφονται ως «εγκαταλελειμμένες κατοικίες».
Δεν είναι ανύπαρκτοι όμως για την Ευρωπαϊκή Ενωση, που επιδοτεί με κοινοτικά κονδύλια την κτηνοτροφική τους δραστηριότητα. Δεν είναι ανύπαρκτοι για τα σκάφη που προσαράζουν στο ονειρικό λιμανάκι των Καμπόσων στα Λέβιθα και απολαμβάνουν τη φιλοξενία και τη γευστικότατη κουζίνα της ταβέρνας τους. Δεν είναι ανύπαρκτοι για την Ενάλια Αρχαιολογική Υπηρεσία, που τους άφησε τα αρχαία λέγοντάς τους «τα αφήνουμε στους φύλακες του νησιού».
Δεν είναι ακόμη ανύπαρκτοι και για τον πρόεδρο της εταιρείας «Κυκλαδικά Μελτέμια», που τους επισκέφτηκε το 2011 για να τους βεβαιώσει ότι θα τοποθετήσει τις ανεμογεννήτριες όπου του υποδείξουν εκείνοι. Δεν ήταν ανύπαρκτοι και για τον πρώην υπουργό Εθνικής Αμυνας, Πάνο Καμμένο, που τους επισκέφτηκε πέρυσι μετά την πτώση του ελικοπτέρου. Και ως διά μαγείας εξαφανίστηκαν όλοι. Τώρα που έχει δοθεί άδεια παραγωγής από τη ΡΑΕ για αιολικό πάρκο ισχύος 180 MW (30 Α/Γ των 6 MW), τώρα πρέπει να εξαφανιστεί και η οικογένεια Καμπόσου. Με ό,τι αυτό σημαίνει και για τα γεωπολιτικά συμφέροντα της χώρας.
Και αν το κράτος μας στο όνομα των επενδύσεων εξαφανίζει τόσο εύκολα ανθρώπους, θα διστάσει μπροστά στα προστατευόμενα είδη; Στα πουλιά; Μάλλον όχι. Ωστόσο, η αρνητική γνωμοδότηση για την επένδυση της αρμόδιας διεύθυνσης του ΥΠΕΝ είναι μια πολύ αισιόδοξη νότα.
«Στην περίπτωση Λιάδι – Κίναρος – Λέβιθα θα δημιουργηθεί ένας φραγμός από 43 ανεμογεννήτριες εντελώς κάθετα στο κρίσιμο πέρασμα του Αιγαίου μεταξύ Κυκλάδων και Δωδεκανήσων. Αυτό σημαίνει ότι κάθε ομάδα αρπακτικών που θα διασχίζει τον μεταναστευτικό διάδρομο του ανατολικού Αιγαίου και συναντά ως πρώτη διαθέσιμη στεριά το σύμπλεγμα των νησιών θα προσπαθεί να καταφύγει σε αυτά και θα βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα τείχος από ανεμογεννήτριες» γνωμοδοτούν οι έντιμοι υπάλληλοι του ΥΠΕΝ, επιβεβαιώνοντας τις ανησυχίες των επιστημόνων και των πολιτών.
Και τώρα τι κάνουμε;
Σε όλα τα νησιά και τις νησίδες που επισκεφτήκαμε η απελπισία των ανθρώπων ήταν διάχυτη. Η αίσθηση ότι πλέον είναι αργά. Οτι έχουν εγκαταλειφθεί από όλους.
Η άφιξη του ιστιοπλοϊκού στο λιμάνι της Αμοργού με πλήρωμα ενεργούς πολίτες που δεν κατάγονται από κει, που δεν έχουν κανένα συμφέρον να εμποδίσουν την εγκατάσταση ανεμογεννητριών, ήταν το αισιόδοξο μήνυμα όχι μόνο για τους ακρίτες των νησιών μας, οι οποίοι πλέον γνωρίζουν ότι δεν είναι μόνοι τους στην προσπάθεια που κάνουν να προστατέψουν τον τόπο και τον τρόπο ζωής που κληρονόμησαν από τους προγόνους τους, αλλά και για την κοινωνία ολόκληρη. Για την κοινωνία που αθόρυβα έχει αρχίσει να δημιουργεί ένα νέο βιώσιμο μοντέλο ανάπτυξης. Για την κοινωνία που καταλαβαίνει ότι στις μέρες μας γράφεται η Ιστορία.
πηγή: ΕΦΣΥΝ
Δείτε σχετικά:
