Ο υδροηλεκτρικός σταθμός (ΥΗΣ) της Άνδρου

Του Ανδρέα Χαλά

Αρχιτέκτονα Μηχανικού Δ.Π.Θ.

«Θε μου Πρωτομάστορα μ’ έχτισες μέσα στα βουνά. Θε μου Πρωτομάστορα στα βουνά με θεμέλιωσες.», Άξιον εστί, Ο.Ελύτης

Το πρόβλημα

Είναι ήδη στους ώμους της Άνδρου. Έχει κάτσει πάνω της και πάνω μας. Η ανεξέλεγκτη χωροθέτηση πάνω από 150 ΑΓ με ύψος άνω των 100μ είναι μια δυσάρεστη προοπτική για την Άνδρο και την κοινωνία της. Είναι ένα βάρος που δεν της αρμόζει μα ούτε και της αναλογεί. Είναι προκλητική βέβαια και η ευκολία με την οποία, με μοναδικό γνώμονα το αιολικό δυναμικό, χαράσσονται (για λόγους κατασκευαστικής οικονομίας) πάνω στις κορυφογραμμές, αλλά και η απαξίωση των οικοσυστημάτων που έχουν σχηματιστεί στις πιο ερημικές άκρες του νησιού.

Η Άνδρος δεν είναι γνωστή για τους ανεμόμυλους της. Δε θα βρει κανείς τέτοια card postal (πέραν αυτού στον Όρμο). Η μελέτη του αρχιτέκτονα Στέφανου Νομικού και της ομάδας του κατέγραψαν περίπου 300 μύλους στο νησί εκ των οποίων πάνω από 200 είναι υδρόμυλοι. Σε συνέχεια αυτής της παράδοσης του τόπου φτάσαμε στον υδρόμυλο του Εμπειρίκου στις Στενιές, τη γνωστή Φάμπρικα.

Παράλληλα ένα χειροποίητο σκαλοπατιαστό τοπίο, γεμάτο αιμασιές, αμπολές, μικρές υδατοδεξαμενές με σκοπό την εκμετάλλευση της γης και την καλλιέργεια. Οι πρόγονοι  μας διαχρονικά κατέβαλαν και πήραν τα μέγιστα από την εκμετάλλευση και κατακράτηση του νερού. Σε έναν τόπο που είναι εξαιρετικά προικισμένος ως προς αυτόν τον πόρο αλλά που φτάσαμε να πίνουμε νερό από το ΤΕΜΑΚ και τα καλοκαίρια να έχουμε διακοπές παροχής. Ο υδάτινος πόρος είναι πλήρως ανεκμετάλλευτος στο νησί μας.

Σε συζήτηση που είχα σχετικά πρόσφατα με ερευνητές από το Αστεροσκοπείο μου μεταφέρθηκε ανεπίσημα πως έχουν τρέξει μοντέλα για την κλιματική αλλαγή για την περιοχή των Κυκλάδων και ειδικά και για την Άνδρο όπου σε ορίζοντα 80-100 ετών η περιοχή μας προβλέπεται να έχει κλίμα ξηρό όμοιο με αυτό που έχει η Τήλος σήμερα !!! Δηλαδή ξηρό και άνυδρο με ότι αυτό σημαίνει για τη χλωρίδα του τόπου, τις παραγωγικές του δραστηριότητες, κλπ.

Οι Κυκλάδες και όλα τα νησιά κατέχουν εξέχουσα θέση στο χωροταξικό του τουρισμού κι ανάλογα εισφέρουν στο ΑΕΠ της χώρας μας. Έτσι και σήμερα όλες οι νησιωτικές κοινωνίες είναι στο πόδι καθώς οι περιοχές τους βρίσκονται ανάμεσα σε συγκρουόμενα συμφέροντα.

Και η Άνδρος καταναλώνει ρεύμα οπότε και θα πρέπει να παράγει. Αλλά να το κάνει στα πλαίσια μιας τοπικής λύσης και προσαρμοσμένης στα χαρακτηριστικά της. Δεν είναι δυνατόν να αντιμετωπίζεται ως λευκός καμβάς με μόνο χαρακτηριστικό της το αιολικό δυναμικό. Παράλληλα η εργαλειοθήκη των ΑΠΕ δεν περιλαμβάνει μόνο ΑΓ.

Αν λοιπόν δε θέλουμε εκτεταμένα αιολικά, τότε τι;

Τότε πιστεύω πως θα έπρεπε να υπάρχει ευρεία συσπείρωση γύρω από μια εναλλακτική ιδέα. Μια πρόταση τόσο ρεαλιστική όσο και αειφόρα που απαντά στα τοπικά κριτήρια. Που παράγει απαντήσεις και λύσεις με πολλαπλά οφέλη, που οχυρώνει το νησί και τους κατοίκους του στις προκλήσεις που θα φέρουν οι επόμενες δεκαετίες ακόμα και αιώνες.

Για τους ταμιευτήρες νερού στην Άνδρο θυμάμαι συζητήσεις από όταν ήμουν παιδί. Κρατούν ήδη 30 χρόνια με πιο πρόσφατες τις προτάσεις έργων του καθηγητή κου Πισσία. Μακάρι να ευδοκιμήσουν, κάθε τέτοιο έργο μόνο καλό κάνει.

Ο υδροηλεκτρικός σταθμός (ΥΗΣ) της Άνδρου

Στις εικόνες παρουσιάζεται πολύ ενδεικτικά τόσο σε μέγεθος όσο και θέση η κατασκευή 2 φραγμάτων στη ρεματιά (ενεργό ποτάμι χειμώνα καλοκαίρι) που διέρχεται από το χωριό Ρέματα και εκβάλει στην παραλία Λεύκα. Η επιφάνεια του 1ου  ταμιευτήρα είναι περίπου 300στρ και του 2ου  100στρ. Για την αρχή λειτουργίας πρόκειται για ένα κλειστό κύκλωμα όπου ο 1ος ταμιευτήρας όπως ελευθερώνει το νερό παράγει ρεύμα, ο 2ος το συλλέγει ώστε με χρήση αντλίας να το επαναπροωθήσει στον 1ο. Ανάλογο έργο της ¨ΔΕΗ ανανεώσιμες¨ υπάρχει στην Ικαρία (Ναέρας που εγκαινιάστηκε το 2019) όπου 3 ανεμογεννήτριες είναι υπεύθυνες για την ενέργεια που καταναλώνουν οι αντλίες στα πλαίσια της κυκλικής χρήσης του νερού. Επιπλέον μικρότεροι ταμιευτήρες σε γειτονικές ρεματιές θα μπορούσαν να αποτελούν μπαταρία για την ουσιαστική βιωσιμότητα της απρόσκοπτης λειτουργίας του υδροηλεκτρικού. Ελεγχόμενα το ποσοστό του νερού που περισσεύει ελευθερώνεται και συντηρεί τον υγρότοπο του όρμου Λεύκα.

Για τα παραπάνω γίνεται ενδεικτική αναφορά επί της αρχής λειτουργίας. Μια τέτοια πρόταση πρέπει να αναλυθεί και να μελετηθεί σε διάφορους δείκτες και ποσότητες μέχρι να φτάσει κανείς στο ζητούμενο που είναι τα kWatt παραγωγής. Άραγε πόσα καταναλώνει η Άνδρος κατά τη συντηρητική της λειτουργία το χειμώνα και σε περίοδο αιχμής το καλοκαίρι;

Εκτιμώμενα οφέλη από την δημιουργία ΥΗΣ:

  • Ενεργειακή αυτονομία σε πολύ υψηλό ποσοστό των αναγκών για τοπική κατανάλωση έως και πλήρης αυτονόμηση
  • Βελτίωση και χρήση υφιστάμενων οδικών δικτύων. Ελάχιστη ανάγκη για δημιουργία νέων
  • Περιορισμό των έργων σε ένα μέρος εντοπισμένα και όχι διάσπαρτα, με ότι αυτό σημαίνει και για τη διατήρηση των συνοδών έργων
  • Ελάχιστο αποτύπωμα συνοδών έργων καθώς το εργοτάξιο εκτελείται σε μεγάλο ποσοστό εντός του χώρου που θα πλημμυρίσει
  • Δημιουργία και χρήση ενός έργου με ορίζοντα κάποιους αιώνες και όχι 20-30 χρόνια όπως ισχύει για τις ΑΓ. Ένα έργο που δουλεύει με και για την τοπική κοινωνία
  • Δημιουργία κάποιων μόνιμων θέσεων εργασίας για τη λειτουργία και συντήρηση του ΥΗΣ
  • Δημιουργία ενός πραγματικού περιβαλλοντικού και οικοτουριστικού πάρκου και προορισμού όπου θα μπορούσαν να δοκιμάζονται στην αποτελεσματικότητα τους διάφορες τεχνολογίες ΑΠΕ (επιπλέοντα φωτοβολταϊκά-floating pv panels on hydropower dam και ΑΓ)
  • Δημιουργία προϋποθέσεων για ενίσχυση και διατήρηση του μικροκλίματος του τόπου έναντι στις επιταγές για μέτρα προσαρμογής ενάντια στην κλιματική αλλαγή
  • Ήδη τα έλη στις βόρειες παραλίες φιλοξενούν αξιοσημείωτη βιοποικιλότητα και αποτελούν σταθμούς και για αποδημητικά πουλιά. Τι θα γινόταν άραγε αν είχαμε και μια τεχνητή λίμνη;

 

Χρειάζονται συναντήσεις εργασίας σε όλα τα επίπεδα ώστε να εξειδικευτεί και να ωριμάσει μια τέτοια πρόταση όπου το σημαντικότερο παραμένει να είναι η κοινωνική αποδοχή ενός έργου που θα αλλάξει την ταυτότητα του τόπου.

Οι ανεμογεννήτριες ποτέ δε θα κάνουν adapt με το περιβάλλον, πάντα θα αποτελούν ξένο σώμα στο τοπίο. Αντίθετα μια «λίμνη» έστω και τεχνητή είναι φυσικό περιβάλλον η ίδια!

 

Προλαβαίνουμε ή είναι πλέον αργά;

 

Φωτογραφίες του ίδου

Αρχική δημοσίευση: https://www.androsfilm.gr/_

Το παρόν άρθρο έχει δημοδιευθεί στην έντυπη Ανδριακή, Μάιος 2020

20

 

Το έργο (υβριδικός σταθμός) αποτελείται από:
  • ένα μικρό αιολικό πάρκο 5 ανεμογεννητριών
  • μία στεγανοποιημένη τεχνητή λίμνη 1.000.000+ κυβικών μέτρων, σκαμμένη σε βραχώδη έκταση, κοντά στη θάλασσα, σε υψόμετρο 330 μέτρα
  • ένα υδροηλεκτρικό σταθμό με 4 υδροστρόβιλους
  • ένα αντλιοστάσιο με 12 αντλίες
Πώς θα λειτουργεί
  • Το ηλεκτρικό ρεύμα που θα παράγεται από τις ανεμογεννήτριες θα δίνεται παράλληλα στο δίκτυο και στις αντλίες που θα ανεβάζουν θαλασσινό νερό, γεμίζοντας την τεχνητή λίμνη
  • Το υδροηλεκτρικό έργο θα λειτουργεί μόνιμα, παρέχοντας σταθερότητα στο δίκτυο
  • Σε περίπτωση που η παραγωγή του ρεύματος από το αιολικό πάρκο δεν επαρκεί για την ασφαλή τροφοδοσία του δικτύου, το υδροηλεκτρικό έργο θα παράγει την υπολειπόμενη ενέργεια
  • Ακόμη και σε περίπτωση άπνοιας αρκετών ημερών, ο υδροηλεκτρικός σταθμός θα έχει τη δυνατότητα να τροφοδοτεί με ηλεκτρικό ρεύμα απροβλημάτιστα το νησί

Δείτε εδώ

 

Αναφορές από Ελλάδα:

Εκμετάλλευση των Υδροηλεκτρικών Σταθμών ως Έργων Πολλαπλού Σκοπού

https://www.ypethe.gr/sites/default/files/archivefiles/yie_horas_dei.pdf

Υδροηλεκτρική ενέργεια

https://ocw.aoc.ntua.gr/modules/document/file.php/CIVIL114/ene_yhs_11.pdf

Υβριδικό υδροηλεκτρικό Ικαρίας

-> https://www.ppcr.gr/el/announcements/news/286-aftopsia-klimakiou-tis-dei-ananeosimes-sto-yvridikoy-ergo-ape-stin-ikaria

-> http://www.radio-ikaria.gr/egkainia-yvridikoy-energeiakoy-tin-tetarti-5-ioynioy/

-> http://estia.hua.gr/file/lib/default/data/6720/theFile

Για την αντλιοταμίευση

-> https://www.e-mc2.gr/el/node/1384