Αιολική ενέργεια και κοινωνικές αντιδράσεις

Πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 14 /2/2020, στο Free Thinking Zone, η πρώτη εκδήλωση ανοικτού διαλόγου με τον τίτλο «Αντιθέσεις- Συνθέσεις» που οργάνωσε η Athens Voice και η περιβαλλοντική στήλη Ecovoice. Στην πρώτη αυτή συνάντηση που αφορούσε την αιολική ενέργεια και τις κοινωνικές αντιδράσεις που έχει προκαλέσει, εκπροσωπήθηκαν όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς καθώς και η κοινωνία των πολιτών.

Τη συζήτηση άνοιξε ο Συνιδρυτής της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού και Πρόεδρος της ΕΛΛΕΤ για την Κλιματική Αλλαγή, Κώστας Καρράς. Ο κ. Καρράς αναφέρθηκε πρωτίστως στο ηθικό χρέος που έχουμε όλοι να αλλάξουμε τον τρόπο ζωής μας και τις καταναλωτικές μας συνήθειες. «Μιλάμε για πολιτισμική κρίση που δημιουργεί πολλαπλές κρίσεις. Θα πρέπει να κάνουμε δουλειά βάσης και να αλλάξουμε πρώτα τον εαυτό μας» θα πει ο κ. Καρράς στέλνοντας το μήνυμα ότι η κλιματική αλλαγή δεν αντιμετωπίζεται με το να αλλάξουμε απλώς το ενεργειακό μίγμα αλλά τη δομή της κοινωνίας. Ο κ. Καρράς προέτρεψε να σκεφτούμε και να μην επαναλάβουμε τα λάθη του παρελθόντος με τις καταστροφές που προκαλέσαμε στη φύση όταν η χώρα εκβιομηχανίστηκε μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. «Η θέση της ΕΛΛΕΤ είναι πολύ καθαρή. Βιοποικιλότητα, τοπίο, ιστορία, όλα είναι αξίες που πρέπει να γίνουν σεβαστές και να μην καταστραφούν» κατέληξε ο κ. Καρράς.

Το λόγο πήρε ο Διευθυντής της Ελληνικής Επιστημονικής Ένωσης Αιολικής Ενέργειας (ΕΛΕΤΑΕΝ), Παναγιώτης Παπασταματίου. Ο κ. Παπασταματίου, αφού αναφέρθηκε στο νέο ΕΣΕΚ και στην αύξηση της ενέργειας από ΑΠΕ που θα πρέπει μέχρι το 2030 να είναι στο 35% από 31% που είναι σήμερα, μίλησε για τις δυσκολίες αδειοδότησης που έχουν τα έργα ανεμογεννητριών, κάτι που θα προκαλέσει προβλήματα στην επίτευξη του στόχου για την αύξηση της ενέργειας από ΑΠΕ. «Η αδειοδότηση στην Ελλάδα περνάει μέσα από μια διαδικασία που διαρκεί από 6-10 έτη. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα μόνο το 3,14% των έργων που αιτούνται άδειες να υλοποιούνται τελικά». Ο κ. Παπασταματίου, αφού είπε ότι «πρέπει να απλοποιηθεί το σχέδιο αδειοδότησης», αναφέρθηκε στις ζώνες αποκλεισμού που είναι οι περιοχές προστασίας της φύσης και χαρακτήρισε ως «αυστηρό μέτρο για τις εταιρείες που δεν αφήνει το περιθώριο να εξεταστεί εάν μπορεί να μπει ανεμογεννήτρια και με ποιες προϋποθέσεις». Αναφέρθηκε στη συσχέτιση του αιολικού δυναμικού της χώρας με τις περιοχές NATURA όπου «σήμερα υπάρχουν 680 ανεμογεννήτριες που αναλογούν στο 24% της εγκατεστημένης ισχύος. Αυτό σημαίνει ότι ήδη έχει συγκεντρωθεί μια κρίσιμη μάζα για να διαπιστώσουμε τις πραγματικές επιπτώσεις και πιέσεις που έχουν ασκηθεί στις περιοχές» κατέληξε ο κ. Παπασταματίου.

Η σκυτάλη πέρασε στον εκπρόσωπο του Δικτύου Φορέων και Πολιτών για την Προστασία των Αγράφων, Παναγιώτη Φωκά-Παγουλάτο. Ο κύριος Παγουλάτος, αφού επισήμανε ότι οι άνθρωποι των κινημάτων δεν διακατέχονται από το σύνδρομο Not In My Back Yard (NIMBY) (όχι στην αυλή μου) αλλά είναι άνθρωποι με βαθιές ανησυχίες για το παρόν και το μέλλον του τόπου τους, είπε: «Τα Άγραφα, μια περιοχή παρθένα και αδιατάρακτη από ανθρώπινες δραστηριότητες, προορίζεται να αλωθεί από ανεμογεννήτριες χωρίς να έχουν ενημερωθεί ή ρωτηθεί οι τοπικές κοινωνίες». Ο κ. Φωκάς-Παγουλάτος καυτηρίασε το ελληνικό παράδοξο που πρώτα δόθηκαν οι άδειες και εκ των υστέρων ο μελετητής «προτείνει την απομάκρυνση των κτηνοτροφικών ζώων καθώς και την απομάκρυνση των ορνέων για να μην κινδυνέψουν από τις ανεμογεννήτριες. Η περιοχή χαρακτηρίζεται περιοχή NATURA λόγω των ορνέων», είπε χαρακτηριστικά. Ο κ. Φωκάς-Παγουλάτος σχολίασε το γεγονός ότι κατά τη διάρκεια της αδειοδοτικής διαδικασίας υποτιμήθηκαν τα σχέδια των κατοίκων για βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη της περιοχής, ενώ ανέφερε τη δήλωση του κ. Μενουδάκου για την αναξιοπιστία των μελετών που καθιστούν δύσκολο το δικαστικό έργο. Ακόμη ο κ. Φωκάς-Παγουλάτος εξέφρασε την απορία των κατοίκων, γιατί δεν σταματούν οι νέες αδειοδοτήσεις αφού ο στόχος για το 2030 έχει υπερκαλυφθεί. Τέλος ο κ. Φωκάς έθιξε το θέμα της χωροταξίας των ανεμογεννητριών δίνοντας τη σκυτάλη στον Γενικό Γραμματέα Φυσικού Περιβάλλοντος & Υδάτων του ΥΠΕΝ, Κωνσταντίνο Αραβώση.

Ο κ. Αραβώσης μίλησε για την απολιγνιτοποίηση της χώρας μέχρι το 2028 και την ανάγκη να αντικαταστήσουμε το ρυπογόνο λιγνίτη με εναλλακτικά καύσιμα. «Ο στόχος μέχρι το 2020 ήταν 20% στο συνολικό ενεργειακό μίγμα. Ο στόχος πρέπει να φτάσει στο 36%. Για να καλύψουμε το κενό θα πρέπει να διπλασιαστεί η διείσδυση των ΑΠΕ τα επόμενα δύο χρόνια». Ο Γ.Γ. αναφερόμενος στο στόχο του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) που προβλέπει εγκατεστημένη ισχύ 7-10GW μίλησε για το μεγάλο ζήτημα που προκύπτει για την προστασία της φύσης. «Από τη μια πλευρά έχουμε την ανάγκη για ενέργεια και από την άλλη το περιβάλλον και την προστασία της βιοποικιλότητας. Θα πρέπει να εξαπλώσουμε τα αιολικά χωρίς να ταράξουμε την ισορροπία». Για να το πετύχουμε αυτό, ο κ. Αραβώσης ανέφερε τα θεσμικά εργαλεία που το κράτος μας πρέπει να χρησιμοποιήσει. Αυτά είναι η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και Περιβαλλοντικών Όρων, η Ειδική Περιβαλλοντική Αξιολόγηση, και το Ειδικό Χωροταξικό για τις ΑΠΕ που «λόγω γραφειοκρατίας καθυστερεί», όπως είπε. Ο κ. Αραβώσης αναφέρθηκε και στις άλλες ΑΠΕ, όπως η γεωθερμία και η βιομάζα, και είπε ότι «και εκεί όμως έχουμε αντιδράσεις γιατί διακατεχόμαστε από το σύνδρομο NIMBY (όχι στην αυλή μου). Όμως θα πρέπει να συμφωνήσουμε ότι δεν μπορούμε να μην έχουμε ρεύμα να ανάψουμε μια λάμπα. Θα πρέπει να υπάρχει ισορροπία» είπε χαρακτηριστικά ενώ έθιξε και το θέμα της φέρουσας ικανότητας μιας περιοχής. «Δεν μπορούμε να γεμίσουμε με ανεμογεννήτριες ένα νησί» κατέληξε.

Στη συνέχεια τον λόγο πήρε ο Υπεύθυνος Δράσεων Διατήρησης της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας, Αποστόλης Καλτσής. Ο κύριος Καλτσής ευφάνταστα αναφέρθηκε στο παράδειγμα των φαρμάκων που είναι μεν χρήσιμα, ωστόσο η αλόγιστη χρήση τους έχει παρενέργειες «που προκαλούν μεγαλύτερη ζημιά από όφελος. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει με τις ανεμογεννήτριες. Ο κ. Καλτσής είπε ότι είναι επιθυμητό να έχουμε αύξηση της συμμετοχής των ΑΠΕ στο ενεργειακό μίγμα αλλά να γίνεται χρηστή εφαρμογή. «Ο αιολικός κλάδος έχει καταφέρει να πετύχει να ταυτίζεται η ανάπτυξη του με την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής» θα πει ο κ. Καλτσής προσθέτοντας ότι όσοι αντιδρούν δεν είναι αρνητές της κλιματικής αλλαγής αλλά επισημαίνουν ότι υπάρχουν πολλές επιλογές ΑΠΕ. «Στις ανεμογεννήτριες υπάρχουν πέντε διαφορετικές επιλογές. Υπάρχουν οι οικιακές ανεμογεννήτριες, μια καινούργια μέθοδος με χαρταετό και άλλες. Εμείς κάνουμε κριτική στη χωροθέτηση». Ο κ. Καλτσής χαρακτήρισε τα αιολικά πάρκα ως «βαριά βιομηχανική δραστηριότητα με επιπτώσεις στο περιβάλλον» και, αφού έδειξε εικόνες από το αιολικό πάρκο στο όρος Λύρκειο και τα συνοδά έργα με τους πυλώνες των καλωδίων, είπε ότι «η κορυφογραμμή του όρους Λυρκείου είναι κατεστραμμένη διά παντός».

Ο κ. Καλτσής, αφού έθεσε το ερώτημα αν οι αιολικοί σταθμοί είναι οι καταλληλότεροι για την Ελλάδα, έδωσε το παράδειγμα της Δανίας και τις διαφορές που έχει με την Ελλάδα: «Στη Δανία το υψηλότερο σημείο είναι στα 171 μ. ενώ στην Ελλάδα το 65% του εδάφους είναι πάνω από 200μ» είπε θέλοντας να δείξει τη διαφορά που υπάρχει να τοποθετείς ανεμογεννήτριες σε επίπεδο έδαφος από ένα βουνό. Ο κ. Καλτσής μεταξύ άλλων πολύ σημαντικών θεμάτων που έθιξε για την προστασία της βιοποικιλότητας και της άγριας ζωής μίλησε για την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Περιβάλλοντος που στην πρόσφατη έκθεση της αναφέρει: «Ο αντίκτυπος του ανησυχητικού ρυθμού απώλειας βιοποικιλότητας στην Ευρώπη είναι τόσο καταστροφικός όσο η κλιματική αλλαγή. Έχουμε δηλαδή δυο ισότιμους πυλώνες και δεν επιτρέπεται ο ένας πυλώνας να καταστρέφει τον άλλον» είπε χαρακτηριστικά. Για το θέμα του χωροταξικού κ. Καλτσής είπε: «Από το 2005 που εγκρίθηκε το χωροταξικό η κάθε εταιρεία πηγαίνει σε οποιαδήποτε βουνοκορφή ή νησί θέλει και χωροθετεί ένα αιολικό σταθμό χωρίς να γίνεται ποτέ προκαταρκτική και περιβαλλοντική εκτίμηση». Τέλος ο κ. Καλτσής αναφέρθηκε στη win-win κατάσταση που μπορεί να υπάρξει τόσο για την προστασία της άγριας ζωής και της βιοποικιλότητας όσο και για τις εταιρείες που θα έχουν πιο απλή αδειοδότηση και μείωση του κόστους των επενδύσεων εάν εγκαταστήσουν τις ανεμογεννήτριες πιο κοντά στα αστικά κέντρα όπου καταναλώνεται η ενέργεια.

Ο κ. Τάκης Γρηγορίου, Υπεύθυνος Εκστρατείας για την Ενέργεια και την Κλιματική Αλλαγή της GREENPEACE, αφού μίλησε για τον γόνιμο διάλογο που είναι απαραίτητος για να φέρει κοντά όλες τις πλευρές, ανέλυσε τα επιστημονικά δεδομένα για την κλιματική αλλαγή και είπε: «Η κλιματική κρίση αποτελεί ευθεία επίθεση στα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα. Στη ζωή την ίδια. Στην υγεία μας, στην τροφή μας, στην πρόσβαση στο καθαρό νερό. Σημαίνει όμως και προστασία της βιοποικιλότητας και είναι λάθος να διαχωρίζουμε την προστασία από την κλιματική κρίση από την προστασία για την βιοποικιλότητα». Ο κύριος Γρηγορίου μίλησε για τα «δύο μονοπάτια» που έχουμε για να κάνουμε την μετάβαση σε καθαρή ενέργεια. «Εξοικονόμηση ενέργειας στα κτήρια, στη βιομηχανία και στις μεταφορές και τι ποσοστό από ΑΠΕ χρειαζόμαστε για να εξασφαλίσουμε αυτούς τους τομείς ή επενδύουμε σε φυσικό αέριο την επόμενη δεκαετία και το αλλάζουμε με υδρογόνο για το 2030». Ο κ. Γρηγορίου αφού ανέλυσε τις δυο τεχνολογίες κατέληξε ότι «είναι ξεκάθαρο πιο μονοπάτι πρέπει να ακολουθήσουμε. Αυτό που μας οδηγεί σε 100% ΑΠΕ. Το μονοπάτι με εξοικονόμηση ενέργειας και αποδοτική χρήση των ΑΠΕ». Τέλος ο κ. Γρηγορίου επισήμανε ότι «εκτός από την ενεργειακή αλλαγή απαιτείται και κοινωνική αλλαγή».

Ακολούθησαν παρεμβάσεις από κινήματα πολιτών καθώς και πολλές ενδιαφέρουσες ρωτήσεις από το κοινό.

όλη η συζήτηση

από την Athens Voice