ΕΦΣΥΝ: Από το Α έως το Ω, όλος ο Πολιτισμός του 2021 Δημήτρης Κανελλόπουλος

ΑΚΡΟΠΟΛ ΠΑΛΑΣ ή Acro­pole Across: Μόνο το όνομα άλλαξε η πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟΑ και το εξαιρετικό κτίριο, μοναδικό δείγμα της art nouveau, παραμένει κλειστό και αναξιοποίητο στη συμβολή των οδών Πατησίων και Αβέρωφ, απέναντι από το Μετσόβιο Πολυτεχνείο και το Αρχαιολογικό Μουσείο. Στην εποχή της πανδημίας που η πολιτιστική ανομβρία έχει απλωθεί, ενάμιση χρόνο μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου, ο οργανισμός του «Ακροπόλ» παραμένει αδρανής, χωρίς Διοικητικό Συμβούλιο, χωρίς διευθυντή και με αβέβαιο μέλλον.

ΑΚΡΟΠΟΛΗ: «Αμφιλεγόμενες» παρεμβάσεις, διαστρώσεις με απέραντο τσιμέντο δίχως διαβούλευση και διάλογο, επιστημονική και κοινωνική δυσφορία, πλημμύρα από τον «Μπάλλο», αντιδράσεις για τα έργα από το ελληνικό τμήμα του ICOMOS και καταγγελία στους αξιωματούχους της UNESCO, κείμενο διαμαρτυρίας υπερκομματικής επιτροπής 133 προσωπικοτήτων «SOS για την Ακρόπολη» συγκέντρωσαν οι παρεμβάσεις του υπουργείου Πολιτισμού που τελικά δεν αφορούν τα άτομα με αναπηρία, όπως υποστήριξε αρχικά. Κι όλα αυτά έκαναν τον γύρο του κόσμου, ειδικά μετά το αφιέρωμα της Libération. Ισως είναι η πρώτη φορά που το κορυφαίο μνημείο βρέθηκε στο επίκεντρο, αλλά όχι για καλό σκοπό. ΥΓ: Να μνημονεύσουμε και την εγκεκριμένη ιδέα για τοποθέτηση ταμπέλας που θα… μνημόνευε την υπουργό μαζί με τους χορηγούς. Μετά τις διαμαρτυρίες, τη θυμηδία και την επίκληση του έργου της Μελίνας, το όνομα της κ. Μενδώνη δεν συμπεριλήφθηκε.

ΑΝΕΜΟΓΕΝΝΗΤΡΙΕΣ: Η κινητοποίηση πολιτών, φορέων, επιστημόνων, πολιτικών έβαλε καταρχάς φρένο στις ορέξεις εταιρειών που με την ανοχή της κυβέρνησης επιχειρούν να γεμίσουν με ανεμογεννήτριες τον λόφο του Νημποριού στα Στύρα (και την ευρύτερη νότια Εύβοια) όπου έχουν αποκαλυφθεί σπουδαία αρχαιολογικά ευρήματα. Ο γ.γ. του ΥΠΠΟΑ Γιώργος Διδασκάλου μάλιστα αγνόησε ακόμα και την εισήγηση της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ευβοίας που πρότεινε τη διεύρυνση των ορίων του αρχαιολογικού χώρου και εισήγαγε στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για δημιουργία πέντε αιολικών πάρκων, επιχειρώντας να καταργήσει τον αρχαιολογικό νόμο. Ευτυχώς το θέμα αποσύρθηκε και αποφασίστηκε αυτοψία.

ΒΙΒΛΙΟ: Η πανδημία και ο περιορισμός στο σπίτι επηρέασαν τόσο τις αναγνωστικές συνήθειες, καθώς αυξήθηκε το ενδιαφέρον για βιβλία για παιδιά αλλά και ιστορικού, φιλοσοφικού, κοινωνιολογικού ενδιαφέροντος, όσο και τις αγοραστικές συνήθειες με τις διαδικτυακές πωλήσεις να σημειώνουν άνοδο και τα βιβλιοπωλεία της γειτονιάς να γεμίζουν κόσμο. «Βιταμίνη» για τον χώρο αναμενόταν η «ζωντανή» 18η Διεθνής Εκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης, ωστόσο η προχειρότητα της διοργάνωσης έφερε τα αντίθετα αποτελέσματα.

ΒΟΣΚΟΠΟΥΛΟΣ Τόλης: «Το φεγγάρι πάνωθέ μου», «Μα εγώ αγαπώ μία», «Αγωνία», «Και εσύ θα φύγεις», «Γλυκά πονούσε το μαχαίρι», «Οι άντρες δεν μιλούν πολύ», «Αδέλφια μου, αλήτες, πουλιά», «Ανεπανάληπτος», «Πριν χαθεί το όνειρό μας», «Ξανθή αγαπημένη Παναγιά», «Αποκοιμήθηκα»… Ο Τόλης του μελοδράματος, ο «Πρίγκιπας» του ελαφρολαϊκού τραγουδιού, το μεγάλο λαϊκό είδωλο της δεκαετίας του 1970, ένας από τους πιο εμπορικούς τραγουδιστές που πέρασαν από την ελληνική δισκογραφία, έφυγε λίγες μέρες πριν από τα 81α γενέθλιά του από ανακοπή καρδιάς.

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΟΜΠΗΙΑ: Είναι ένα από τα ονόματα που προσδόθηκαν στον τόπο όπου αποκαλύφθηκαν οι βυζαντινές αρχαιότητες στην καρδιά της Θεσσαλονίκης και η κυβέρνηση Μητσοτάκη ξηλώνει με απόσπαση. Και όσο μας πληγώνει τόσο μας πωρώνει, γιατί ο αγώνας είναι διαρκής και συνεχίζεται με νίκες, όπως αυτή των 316 πολιτών που προσέφυγαν στο δικαστήριο ενάντια στην απόσπαση.

ΓΛΥΠΤΑ ΠΑΡΘΕΝΩΝΑ: «Λάστιχο» έχει κάνει το θέμα της επανένωσης του γλυπτού διάκοσμου του Παρθενώνα η κυβέρνηση. Τη μια ο πρωθυπουργός ζητάει δανεισμό, την άλλη εργαλειοποιεί το θέμα ανακοινώνοντας ότι θα το φέρει σε επίπεδο αρχηγών στη συνάντησή του με τον Μπόρις Τζόνσον. Εκείνος τού δείχνει ως αρμόδιο -όπως όλοι γνωρίζουμε- το Βρετανικό Μουσείο. Κυβερνητική προχειρότητα και ευκαιριακό ενδιαφέρον. Σιωπηλό και αθέατο το υπουργείο Πολιτισμού παρακολουθεί το ολίσθημα. Σημαντική και ιστορική πάντως η απόφαση της UNESCO μετά την ολοκλήρωση της 22ης Συνόδου της να καλέσει μετά από ομόφωνο ψήφισμα τη βρετανική πλευρά να αναθεωρήσει τη στάση της.

ΔΕΣΠΟΤΙΚΟ ΔΕΙΠΝΟ: Ο «ανέμελος» Κυριάκος Μητσοτάκης και η Μαρέβα Γκραμπόφσκι παρευρέθηκαν τον Ιούλιο με υψηλούς συνδαιτυμόνες σε γεύμα που διοργανώθηκε στον κηρυγμένο αρχαιολογικό χώρο του Δεσποτικού. Χωρίς να έχει υποβληθεί αίτημα στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, χωρίς να έχει δοθεί άδεια, χωρίς να ακολουθηθούν οι διαδικασίες που προβλέπει ο αρχαιολογικός νόμος. Η κυβέρνηση «κατάπιε» τη γλώσσα της όπως και το ΥΠΠΟΑ που δεν έβγαλε τσιμουδιά για το «μυστικό δείπνο».

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ: Το είχε επιδιώξει η πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟΑ της προηγούμενης κυβέρνησης, το εφάρμοσε η τωρινή αφού «κάηκε» από την «Υπόθεση Λιγνάδη»: η επιλογή καλλιτεχνικού διευθυντή για το Εθνικό Θέατρο έγινε για πρώτη φορά στην ιστορία του με πρόσκληση ενδιαφέροντος, εξέταση των υποψηφιοτήτων από επιτροπή κύρους και τελική γνωμοδότηση υπέρ του Γιάννη Μόσχου. Υπήρξαν βέβαια και κάποια παρατράγουδα αφού καταρχήν επιλογή της επιτροπής αφορούσε σε τριμελές διοικητικό σχήμα που δεν προέβλεπε όμως το καταστατικό του θεατρικού φορέα. Ας ελπίσουμε ότι το (δημοκρατικό) αυτό μέτρο θα παραμείνει και θα γίνει… σοφότερο από την εμπειρία της πρώτης φοράς.

ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ: Online παραστάσεις, συναυλίες, ξεναγήσεις σε μουσεία και γκαλερί, παρουσιάσεις βιβλίων με zoom. Ολα τα κάναμε αυτή τη χρόνια στις συνθήκες «προσομοίωσης» που επέβαλαν τα υγειονομικά μέτρα. Εμαθαν αναγκαστικά να χειρίζονται την τεχνολογία και όσοι μέχρι χθες δήλωναν «αναλφάβητοι» σ’ αυτόν τον τομέα. Παρηγορηθήκαμε κάπως κι εμείς, το κοινό και οι καλλιτέχνες. Αλλά η τελική γεύση, εκεί που θίασοι και ορχήστρες υποκλίνονταν χωρίς χειροκρότημα, ήταν άνοστη, κρύα και απόμακρη. Μέτρο ανάγκης, μας θύμισε γιατί σε κανονικές συνθήκες χρησιμοποιούμε τον όρο «live»…

ΕΘΝΙΚΗ ΛΥΡΙΚΗ ΣΚΗΝΗ: Μας καλόμαθε άλλη μια δύσκολη χρονιά. Το λυρικό μας θέατρο μπορεί να στερήθηκε το κοινό, αλλά ανταποκρίθηκε στις μεγάλες προκλήσεις: με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον, δημιούργησε την ψηφιακή του πλατφόρμα (GNO TV) γεμίζοντας τις οθόνες μας με σημαντικό μέρος του αρχειακού υλικού του, αλλά και νέες ψηφιακές μεταδόσεις παραγωγών- βάλσαμο για τις μέρες της καραντίνας.

ΕΘΝΙΚΗ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ: Επειτα από την περίεργη εξιχνίαση της «κλοπής του αιώνα», με τον 49χρονο δράστη να υποδεικνύει το σημείο στην Κερατέα, όπου έκρυβε τα έργα, είδαμε και την «τούμπα του αιώνα», με τον πίνακα του Πικάσο «Κεφάλι γυναίκας» να πέφτει και να διασώζεται με γυμνά χέρια κατά τη διάρκεια των ανακοινώσεων της Λίνας Μενδώνη και του Μιχάλη Χρυσοχοΐδη. Μια εικόνα που έγινε viral και μας έκανε διεθνώς ρεζίλι. Είδαμε την Εθνική Πινακοθήκη να ανοίγει έπειτα από επτά χρόνια, άρον-άρον παραμονή 25ης Μαρτίου, κι ενώ οι εργασίες επέκτασης και ανάπλασης συνεχίζονταν, προκειμένου ο πρωθυπουργός να υποδεχτεί επίσημους ξένους προσκεκλημένους. Εκθαμβωτικό το γυάλινο κτίριο, την παράσταση όμως έκλεψαν οι τεράστιες επιγραφές με το όνομα του χορηγού, Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος.

ΖΑΡΑΛΙΚΟΣ Χριστόφορος: Η επεισοδιακή διακοπή της παράστασής του από την τηλεπερσόνα Σάσα Σταμάτη (υπέρ του… Βαγγέλη Μαρινάκη) αποτέλεσε την καλύτερη διαφήμιση για τον Χριστόφορο. Οχι ότι δεν πήγαινε καλά, απλώς τώρα απογειώθηκε και βρίσκεις εισιτήριο με μεγάλη δυσκολία. Απανωτά sold out και έξτρα παραστάσεις. Και όχι μόνο στην Αθήνα, αλλά και για την υπόλοιπη Ελλάδα. Ο Ζαραλίκος σαρώνει και με τις εκπομπές του στο YouTube (κάθε Τρίτη ανεβάζει νέο επεισόδιο), οπότε έχει εξασφαλίσει την οικονομική ανεξαρτησία του. Και την ελευθερία του λόγου του. Γεγονός που εκνευρίζει πολλούς.

ΗΡΘΑΝ: Για πρώτη φορά το Μουσείο Ακρόπολης απέκτησε γενικό διευθυντή, τον Νίκο Σταμπολίδη, έπειτα από διεθνή διαγωνισμό, ενώ στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης διορίστηκε από την υπουργό Πολιτισμού καλλιτεχνική διευθύντρια η Κατερίνα Γρέγου. Δύο επιστήμονες με γερό βιογραφικό, εμπειρία, κύρος, δραστήριοι και οραματικοί. Αναμένουμε να δώσουν στίγμα πορείας, που ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις του σύγχρονου ρόλου των μουσείων.

ΘΕΑΤΡΟ «ΕΜΠΡΟΣ»: Το παλιό τυπογραφείο που έγινε φυτώριο καλλιτεχνών και στέγη πολιτιστικών δρώμενων λειτουργώντας ως αυτοοργανωμένος χώρος κατάληψης σφράγισε η ΕΛ.ΑΣ (κατόπιν δημοτικών επιταγών, όπως μαθεύτηκε στη συνέχεια) τον περασμένο Μάιο. Η πιο όμορφη, ετερόκλητη και αυθόρμητη μπάντα του δρόμου, τραγουδώντας τον «Νεοέλληνα» του Τζίμη Πανούση επιχείρησε ανακατάληψη. Με το σύνθημα «Τα κτίρια ανήκουν σε όσους στεγάζουν μέσα τα όνειρά τους» η σελίδα της συλλογικότητας στο facebook μάς ενημερώνει ότι οι εκδηλώσεις συνεχίζονται..

ΙΔΙΩΤΕΣ ΚΑΙ ΧΟΡΗΓΟΙ: Η γιγαντιαία ταμπέλα του Ιδρύματος Νιάρχος στη «νέα» Πινακοθήκη, η ηχηρή χορηγική «παρουσία» της Στέγης στην Ακρόπολη, η σύμβαση δωρεάς με την οικογένεια Ν. Λαιμού για την εκπόνηση μελέτης αρχιτεκτονικού προσχεδίου για το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, η ανάλογη σύμβαση προκειμένου να αναλάβει το Ιδρυμα Λασκαρίδη την προμελέτη για τη μετατροπή του SILO στον Πειραιά σε Μουσείο Εναλίων Αρχαιοτήτων, η ΑΜΚΕ «Αιγέας» της οικογένειας Θ. Μαρτίνου που αναλαμβάνει να χρηματοδοτήσει έργα στο Τατόι. Το «όραμα» της κυβέρνησης για τον Πολιτισμό συνδέεται όλο και συχνότερα με ηχηρά… ονοματεπώνυμα.

ΙΟΣ: Μια «έκλεισαν» τον πολιτισμό, δυο απέκλεισαν σχεδόν το σύνολο των εργαζόμενων σε αυτόν από την εργασία του, τρεις και πήρε η μπάλα το κοινό: εμβολιασμένοι μέσα, ανεμβολίαστοι στην απ’ έξω! Ο εν λόγω διχασμός πέρασε και στον ίδιο τον καλλιτεχνικό κόσμο: άνθρωποι έχασαν τη δουλειά τους, άλλοι έφυγαν, άλλοι κατέφυγαν σε συσσίτια για να επιβιώσουν, κάποιοι κατηγορήθηκαν και πολλοί κατηγόρησαν.

ΙΠΕΡ Ιζαμπέλ: Οχι δεν ήταν το απόλυτο sold out και τα εισιτήρια που εξαφανίστηκαν σε μερικά λεπτά αυτά που κρίνουν τη μεγαλειώδη παράσταση. Είναι που η καταδυναστευτική Αμάντα της Ιζαμπέλ Ιπέρ και ο θρυμματισμένος «Γυάλινος Κόσμος» που σκηνοθέτησε ο Ιβο Βαν Χόβε στη Στέγη μάς θύμισαν πόση ανεξάντλητη μαγεία μπορεί να κρύβει ένα ανέβασμα στα όρια του κλασικού και μια ερμηνεύτρια που ορίζει ακόμα τα θεατρικά όρια.

ΚΑΣ: Συμπληρώνονται σχεδόν δύο χρόνια, από τότε που το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (όπως και το Νεωτέρων και το Συμβούλιο Μουσείων) συνεδριάζει κεκλεισμένων των θυρών με αφορμή τα μέτρα κατά της πανδημίας. Τι κι αν η κυβέρνηση είδε να τελειώνει η πανδημία, τι κι αν δεχτήκαμε τουρίστες, διοργανώθηκαν συνεντεύξεις Τύπου και εκδηλώσεις; Οι συνεδριάσεις γίνονται «επτασφράγιστες», όπως εύχονταν όσοι ήθελαν να απαλλαγούν από τους διαπιστευμένους δημοσιογράφους.

ΚΑΣΠΟ: Αφού αφορούσε το Τατόι για το οποίο η υπουργός είναι λαλίστατη, μέχρι και γι’ αυτό μας ενημέρωσε το ΥΠΠΟΑ: Εξέδωσε ειδικό δελτίο Τύπου για το «χαμένο» κασπό των κήπων των ανακτόρων που εντοπίστηκε στο Προεδρικό Μέγαρο!

ΛΑΔΙ: Το ακούσαμε κι αυτό από τα πρωθυπουργικά χείλη: να παράγουμε λάδι από τα ελαιόδενδρα των αρχαιολογικών χώρων, γιατί πουλιέται ακριβά στους τουρίστες. Ηξερε όμως τι έλεγε ο πρωθυπουργός εκεί έξω από τον χώρο της Αρχαίας Ολυμπίας. Γιατί εντός του πωλητηρίου ο Οργανισμός Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων είχε τοποθετήσει στις προθήκες το πρώτο αγροδιατροφικό προϊόν. «Χάρισμα Διός», λάδι σε μπουκαλάκι των 250 ml με κόστος 14 ευρώ. Μάλιστα οι εργασίες παραγωγής και συσκευασίας ήταν «ευγενική προσφορά», με απευθείας ανάθεση σε εταιρεία της περιοχής που δεν παρέλειψε να ευχαριστήσει ο ΟΔΑΠ.

ΛΙΓΝΑΔΗΣ: Αναμφισβήτητα ένα από τα μεγαλύτερα, ηχηρότερα και πολιτικά πιο «κοστοβόρα» για την κυβέρνηση γεγονότα της χρονιάς, σκοτεινό και σοκαριστικό στις λεπτομέρειές του και στον αρχικό χειρισμό εκ μέρους του ΥΠΠΟΑ. Πέρυσι τέτοιες μέρες ουδείς μπορούσε να σκεφτεί ότι ο -παντοδύναμος χρόνια στον χώρο του- καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου που λίγους μήνες πριν, στην Ορχήστρα της Επιδαύρου, φίλαγε το ομοίωμα του Παρθενώνα στα πόδια του πρωθυπουργικού ζεύγους, θα βρισκόταν ένα χρόνο αργότερα υπόδικος στις φυλακές της Τρίπολης, κατηγορούμενος για τέσσερις υποθέσεις βιασμού. Η «Υπόθεση Λιγνάδη» ήταν αναμφισβήτητα η κορωνίδα του ελληνικού MeToo και ίσως το πιο σοκαριστικό γεγονός στην ιστορία του ελληνικού θεάτρου. Και δεν έχει κλείσει καν τον κύκλο της.

ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΥ Μάγια: Η «ηγερία του Θεάτρου Τέχνης και του Κουν». Μία από τις πιο σπουδαίες ηθοποιούς του μεταπολεμικού μας θεάτρου. Βαθιά γνώστρια των κειμένων. Ακαταπόνητη δασκάλα. Ξεχωριστή μεταφράστρια. Ερμηνεύτρια με σπάνια προσωπικότητα. Καλλιτέχνις με χαρίσματα τόσο ιδιαίτερα όσο και σπάνια. Στις 22 Ιουλίου το ελληνικό θέατρο έμεινε φτωχότερο. Κι αυτή είναι μια από τις φορές που καμία κοινοτοπία ή υπερβολή δεν φτάνουν για να περιγράψουν την απώλεια.

ΜΑΡΜΑΡΙΝΟΣ Μιχαήλ: Ο άνθρωπος των δύσκολων -για κάποιους ακατόρθωτων- αποστολών. Ο Ελληνας σκηνοθέτης αποθέωσε με τους δαιμονισμένους «Ιχνευτές» του ένα θρυμματισμένο έργο του Σοφοκλή στην Επίδαυρο, συνέχισε να ψαχουλεύει το αποτύπωμα της «Μεταπολίτευσης» στο Θέατρο Θησείο, πρόσθεσε μαζί με τον Ακύλλα Καραζήση στο «Ο Κολοκοτρώνης ατενίζει το μέλλον» τις ανησυχίες τους στην καλλιτεχνική ζύμωση γύρω από το διαχρονικό νόημα του 1821 κι επιμένει να οραματίζεται την Ελευσίνα Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης 2023 κόντρα στις ανηλεείς καθυστερήσεις και το τέρας της ελληνικής γραφειοκρατίας.

MeToo: Μέσα στην πανδημία και την κρίση στον πολιτισμό (κυρίως λόγω ΥΠΠΟΑ) αναπτύχθηκε έντονα το ελληνικό #MeToo και στον χώρο του θεάτρου. Πολλές οι μαρτυρίες/κατηγορίες, γνωστοί ηθοποιοί αναμένουν δικάσιμο, ενώ άλλοι (π.χ. Κιμούλης) απλά «σιώπησαν» την παρουσία τους και κράτησαν εαυτόν μακρυά από τα φώτα έως να ξεχαστεί το θέμα. Για να δούμε, θα ξεχαστεί;

ΜΙΚΗΣ Θεοδωράκης: Ο θάνατος του τελευταίου από τους Ελληνες δημιουργούς-μύθους του 20ού αιώνα προκάλεσε βαθιά συγκίνηση και ένωσε τις φωνές όλων μας σ’ ένα ατελείωτο τραγούδισμα. Γιατί ο Μίκης Θεοδωράκης δεν ήταν μόνο ένας καλλιτέχνης παγκόσμιας απήχησης, αλλά και μια προσωπικότητα που στη διάρκεια του πολυκύμαντου βίου του πρωταγωνίστησε σε κάποια από τα σημαντικότερα κεφάλαια της ελληνικής ιστορίας του περασμένου αιώνα. Αθάνατος!

ΜΠΑΡΕΝΜΠΟΪΜ Ντάνιελ: Τέσσερα βράδια που το κοινό του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών παραληρούσε όρθιο, φωνάζοντας και χειροκροτώντας. Τέσσερα διαφορετικά μουσικά προγράμματα. Οκτώ Συμφωνίες (τέσσερις του Σούμαν και τέσσερις του Μπραμς) σε θείες εκτελέσεις. Μία συγκλονιστική ορχήστρα, η Staatskapelle του Βερολίνου. Και στον θρόνο του πόντιουμ, ο μέγας Ντάνιελ Μπάρενμποϊμ. Ο μαέστρος από τα χέρια του οποίου αναβλύζει μουσική και μία από τις επιδραστικότερες μορφές της κλασικής μας έκανε δώρο τέσσερις ασύλληπτης ποιότητας βραδιές!

ΜΠΙΕΝΑΛΕ ΑΘΗΝΑΣ: Ενεργοποίησε εγκαταλειμμένα κτίρια -το πρώην πολυκατάστημα FOKAS, τα Δικαστήρια Σανταρόζα, το Μέγαρο Σλίμαν-Μελά, έδωσε φωνή σε πειραματικές φωνές από τη Βόρεια και Νότια Αμερική, την Καραϊβική, την Αφρική και την Ευρώπη. Εδειξε τις σκοτεινές και φωτεινές όψεις της εποχής μας, μιας «Εκλειψης», όπως ήταν και ο τίτλος της φθινοπωρινής 7ης διοργάνωσης. Προσέλκυσε χιλιάδες επισκέπτες από την Ελλάδα και το εξωτερικό, καλύφθηκε από τα διεθνή ΜΜΕ και επιβεβαίωσε πως η Αθήνα είναι μια μητρόπολη σύγχρονου πολιτισμού.

ΝΑΥΑΓΙΟ ΠΕΡΙΣΤΕΡΑΣ: Σκοτσέζικο ντους για τους κατοίκους της Αλοννήσου και την καταδυτική κοινότητα. Τέλη Μαΐου άνοιξε ο πρώτος ενάλιος επισκέψιμος αρχαιολογικός χώρος με το μεγαλύτερο ναυάγιο της Κλασικής Περιόδου. Νοέμβριο μπήκε «ταφόπλακα» με το εισιτήριο των 50 ευρώ που ορίστηκε με κοινή απόφαση Λ. Μενδώνη – Θ. Σκυλακάκη. Θεωρείται το ακριβότερο διεθνώς και δεν περιλαμβάνεται εξοπλισμός, μεταφορά κοκ. Μόνο η κατάδυση των 35′. Σοκ και αντιδράσεις από αρχαιολόγους, καταδυτικά κέντρα, τη δημοτική αρχή, την Περιφέρεια.

ΝΕΤΡΕΜΠΚΟ Αννα: Η κορυφαία σοπράνο της εποχής μας μαζί με τους Ανίτα Ρατσβελισβίλι, Γιουσίφ Εϊβάζοφ, Δημήτρη Πλατανιά ένωσαν τις φωνές τους κι ερμήνευσαν μαγικά άριες του Βέρντι -έπειτα από κάλεσμα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής- χαρίζοντας στιγμές υψηλής τέχνης. Στο Καλλιμάρμαρο, τα χαμογελαστά πρόσωπα 8.000 χιλιάδων θεατών, που συναντήθηκαν έπειτα από μήνες σε ένα μουσικό γεγονός παγκοσμίου βεληνεκούς, ήταν μια από τις ξεχωριστές εικόνες ευτυχίας και συνύπαρξης του συναυλιακού καλοκαιριού.

ΞΑΝΑ ΚΑΙ ΞΑΝΑ: Πανδημία και μέτρα έκαναν τον σύγχρονο πολιτισμό κάτι σαν… ακορντέον που ανοιγοκλείνει κατά περίσταση, αφήνοντας κάθε φορά απελπισμένους επαγγελματίες του χώρου να τρέχουν να προλάβουν ή τα χρέη ή τον χρόνο.

ΟΔΑΠ: Σε Οργανισμό Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων (ΟΔΑΠ) μετονομάστηκε το Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου (Δεκέμβριος 2020) προκειμένου να υπάρξει αναδιοργάνωση και εκσυγχρονισμός. Η πρώτη συνέντευξη Τύπου δόθηκε πριν από λίγες ημέρες, αφού οι παλιές παθογένειες δεν γιατρεύονται εύκολα. Πάντως η υπουργός φρόντισε αυτή τη φορά να διορίσει στη θέση της προέδρου τη στενή, από το παρελθόν, συνεργάτιδά της Νικολέττα Διβάρη-Βαλάκου, αφού στα δυόμισι χρόνια είχαν αλλάξει τρεις πρόεδροι με πιο ηχηρή την αιφνίδια αποχώρηση του Σταύρου Κωνσταντινίδη.

ΟΛΗ Η ΕΛΛΑΔΑ, ΕΝΑΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ: Ηταν η ιδέα που λειτούργησε σωτήρια το πρώτο καλοκαίρι της πανδημίας όταν το ΥΠΠΟΑ συγκέντρωνε πυρά περί ολιγωρίας. Εγινε θεσμός «διαχέοντας» φέτος, για δεύτερη χρονιά, θεατρικά, μουσικά και χορευτικά δρώμενα στους ανοιχτούς χώρους των μνημείων και των μουσείων για διήμερες (επιδοτούμενες) παραστάσεις. Η τελική εικόνα είναι ένα μεγα-φεστιβάλ σ’ όλη την περιφέρεια και οφείλουμε ν’ αναγνωρίσουμε ότι έτσι «ταξίδεψαν» νέες, ενδιαφέρουσες προτάσεις σ’ όλη την Ελλάδα. Αν το ΥΠΠΟΑ αξίζει ένα «μπράβο», τότε είναι γι’ αυτόν τον καινούργιο θεσμό που χρειάζεται πια μια δική του διοίκηση και όχι αυτή της μεταβατικής λύσης του Δ.Σ. της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.

«ΟΛΥΜΠΙΑ» – ΟΛΙΒΙΕ ΝΤΕΚΟΤ: Ο πρώην διευθυντής του Γαλλικού Ινστιτούτου Αθηνών και μετέπειτα διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη ανέλαβε το τιμόνι ενός εμβληματικού θεάτρου της πόλης. Το «Ολύμπια» έχει ιστορία βαριά, ο ίδιος ονειρεύεται να το οδηγήσει στη νέα εποχή, ωστόσο οι προσδοκίες δεν έχουν ακόμα επιβεβαιωθεί…

ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ Δημήτρης: Οσα χρόνια κι αν περάσουν, το συναίσθημα, βγαίνοντας από τις παραστάσεις του κορυφαίου Ελληνα δημιουργού, παραμένει το ίδιο: κανείς δεν καταφέρνει να χτίσει ένα τόσο όμορφο και ποιητικό σύμπαν με τα μετέωρα ανθρώπινα βήματα, τον αμείλικτο χρόνο, τα ερείπια της Ιστορίας, τον άνθρωπο απέναντι στα πιο ταπεινά του ένστικτα. Ναι! Ο «Εγκάρσιος Προσανατολισμός» ήταν μια από τις πιο ώριμες και πλήρεις δουλειές του μεγάλου αλχημιστή!

«ΠΑΡΑΙΤΗΣΟΥ» (Μενδώνη): Το «σύνθημα» έσκασε πρώτη φορά στις καλλιτεχνικές τάξεις και στα social media όταν έσκασε και η «Υπόθεση Λιγνάδη», αλλά προσέκρουσε στη σθεναρή αντίσταση και της ίδιας της υπουργού που δεν βρήκε λόγο για κάτι τέτοιο και της κυβέρνησης που ακόμα το ειρωνεύεται σε κάθε περίσταση (βλέπε πρόσφατο ποστ Αδωνη Γεωργιάδη με παραλήπτη τον Αντώνη Κανάκη). Το ίδιο σύνθημα επανήλθε όταν η υπουργική αβελτηρία ως προς τη στήριξη των καλλιτεχνών στην πανδημία έφερε διαμαρτυρίες και οργή. Το χειρότερο όμως, σήμερα που μιλάμε, δεν είναι το σύνθημα. Είναι ότι έπαψε να ακούγεται -κι όχι επειδή οι φορείς του πείστηκαν για την αξία της υπουργού..

ΡΟΛΙΝΓΚ ΣΤΟΟΥΝ (Rolling Stone Greece) Το περίφημο αμερικάνικο μουσικό περιοδικό απέκτησε για πρώτη φορά στην ιστορία του ελληνική έκδοση και κυκλοφορεί με την εφημερίδα μας, κάθε μήνα, το τελευταίο Σαββατοκύριακο. Το πρώτο τεύχος σάρωσε σε πωλήσεις και αυτό είναι πολύ ελπιδοφόρα είδηση από όποια άποψη και αν το δεις. Με το σημερινό μας φύλλο βγαίνει το δεύτερο τεύχος του Rolling Stone Greece, οπότε αν αγοράσατε την απλή έκδοση γυρίστε την πίσω στο περίπτερο και ανταλλάξτε την με την ακριβή ώστε να πάρετε και το περιοδικό. Κέρδος θα έχετε.; Ή καλύτερα, νοιάζεται;

ΣΑΠΟΡΤ ΑΡΤ ΓΟΥΟΡΚΕΡΣ: «Κολεκτίβα», «ομπρέλα» ή παν-καλλιτεχνική ακτιβιστική κίνηση, το κίνημα που εμφανίστηκε στις τέχνες ως Support Art Workers στέγασε διαφορετικές ιδεολογίες, διαφορετικές επαγγελματικές ειδικεύσεις, διαφορετικούς ανθρώπους γύρω από το κοινό αίτημα της αξιοπρεπούς επιβίωσης και εξέλιξης. Υπήρξε ό,τι πιο… ακαριαίο, φρέσκο, τολμηρό και… οριζόντια δημοκρατικό έχει γεννήσει η καλλιτεχνική συσπείρωση. Παραμένει ακόμα και τώρα που πολλοί από τους αρχικούς του εμπνευστές κουράστηκαν.

ΣΕΗ: Τα προβλήματα έφεραν συσπείρωση, η συσπείρωση έφερε συμμετοχή, η συμμετοχή έκανε το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών έναν, ισχυρό ξανά, συνδικαλιστικό φορέα. Ο τρόπος που διαχειρίστηκε το Διοικητικό του Συμβούλιο και το Πειθαρχικό του όργανο τη λαίλαπα του MeToo, με σοβαρότητα, υπευθυνότητα και αξιοπρέπεια, αξίζει ένα μεγάλο μπράβο. Κι ας λέει ο Κούγιας…

ΣΕΙΡΕΣ: Το 2021 χαρακτηρίστηκε από την επανένωση των «Friends» (HBO max), την επανεκκίνηση του «Sex and the City», που μετονομάστηκε σε «And just like that» (HBO max), την αυλαία για το «La Casa de Papel» (Netflix) και την κορεατική σειρά «Squid Game» (Netflix), μια αλληγορική δυστοπία πολιτικο-κοινωνικής φαντασίας (;), που η τεράστια επιτυχία της παγκοσμίως σηματοδότησε την απόλυτη επικράτηση της αμερικανικής πλατφόρμας streaming έναντι της τηλεόρασης.

ΣΙΝΕΜΑ: Η χρονιά του ελληνικού σινεμά, από τον Μανώλη Μαυρή, που με τη μικρού μήκους «Brutalia, Εργάσιμες Μέρες» κέρδισε το βραβείο Canal+ στην Εβδομάδα Κριτικής των Κανών μέχρι το Digger του Τζώρτζη Γρηγοράκη που σάρωσε στα βραβεία της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου. Κι άλλοι, κι άλλοι. Οι Ελληνες δημιουργοί είχαν παρά την πανδημία μια αξιοθαύμαστη χρονιά, το Κέντρο Κινηματογράφου πάλι ακόμα δεν μας έχει πληροφορήσει ποια είναι τα «αριστουργήματα» που διέσωσε από τα υπόγεια του «κτιρίου της Φίνος Φιλμ».

ΤΑΤΟΪ: Η φωτιά του Αυγούστου προκάλεσε τεράστια οικολογική καταστροφή στο δάσος του Τατοΐου, ενώ δεν άφησε αλώβητα κτίρια και ιστορικά αντικείμενα που είχαν μεταφερθεί σε κοντέινερ. Η ανάπλαση και η αξιοποίηση βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα της κυβέρνησης, ωστόσο οι χειρισμοί του υπουργείου μετά την πυρκαγιά προκάλεσαν επικρίσεις ακόμα και από τον Σύλλογο Φίλων Τατοΐου.

ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ: ● «Της μνήμης το μαχαίρι»: Ξεχειλίζει από ταλέντο, ομορφιά και νιάτα, γι’ αυτό και το κοινό το αγκάλιασε από την πρώτη στιγμή. Ενα τραγούδι για το οποίο συνεργάστηκαν τρεις εξαιρετικά ταλαντούχοι καλλιτέχνες (Αγης Παπαπαναγιώτου, μουσική, Δημήτρης Μπάκουλης, στίχοι, Ιουλία Καραπατάκη, ερμηνεία), που ήδη διαδραματίζουν καταλυτικό ρόλο σε ό,τι έχει ανάγκη το ελληνικό τραγούδι, δηλαδή στην ανανέωσή του.

● «Drivers Li­cense»: Η 18χρονη Olivia Rodrigo κατέκτησε αμέσως την κορυφή με το πρώτο τραγούδι της (που επιλέξαμε ως καλύτερο ξένο του 2021) αλλά και το ντεμπούτο άλμπουμ της «Sour». Δεν έγραψε τυχαία το «Rolling Stone» ότι «χάραξε μονοπάτι προς ένα εντελώς νέο βασίλειο της ποπ».

ΥΠΕΡΠΑΡΑΓΩΓΗ: ή… απόβαση Ντιόρ στην Αθήνα. Πώς αλλιώς να περιγράψεις τον τρόπο με τον οποίο ο γαλλικός Οίκος γέμισε την Αττική με εικόνες ανείπωτης ομορφιάς παρουσιάζοντας στον πλανήτη τη συλλογή «Cruise 2022» με φόντο το Καλλιμάρμαρο, την Ακρόπολη, τον ναό του Ποσειδώνα; Υπόκλιση στη Μαρία Γκράτσια Κιούρι, την πρώτη γυναίκα καλλιτεχνική διευθύντρια του εμβληματικού οίκου, μια ηγετική φυσιογνωμία της σύγχρονης μόδας με νεοφεμινιστικές ανησυχίες που επιμένει ότι η αρχαιότητα είναι ο τόπος των απαντήσεων, η παράδοση κίνητρο, η κληρονομιά ιερή και οι συμβολισμοί ο τρόπος της να στέλνει ηχηρά μηνύματα.

ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ Πέτρος: Στις 18 Μαρτίου 2022 θα καθίσει στο εδώλιο του Μικτού Ορκωτού Δικαστηρίου κατηγορούμενος για τρία κακουργήματα ο Πέτρος Φιλιππίδης: για βιασμό κατ’ εξακολούθηση (2008) και για δύο απόπειρες βιασμού (2010, 2014). Οι τηλεοπτικές σειρές στις οποίες συμμετείχε έπαψαν να προβάλλονται στην τηλεόραση και καλλιτέχνες έχουν πάρει θέση και για τον ίδιο, άλλοι υπέρ και άλλοι κατά. Ο ίδιος δεν αποδέχεται τις κατηγορίες. Ηταν η δεύτερη «ποινική» βόμβα που έσκασε πρώτα στα χέρια του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών, μετά τον Λιγνάδη.

ΧΙΛΙΑ ΟΧΤΑΚΟΣΙΑ ΕΙΚΟΣΙ ΕΝΑ: Με παραστάσεις, όπερες και συμφωνικά έργα, με εκθέσεις και εκδόσεις, με διαλέξεις και συνέδρια, με κάθε είδους εκδηλώσεις και αναμνηστικά αντικείμενα, η επέτειος των 200 χρόνων της Ελληνικής Επανάστασης τιμήθηκε δεόντως, δίνοντας την ευκαιρία για πρωτότυπη καλλιτεχνική δημιουργία και κυρίως για αναστοχασμό πάνω στην Ιστορία και την εθνική ταυτότητα, τους αγώνες διαχρονικά, τους γνωστούς και τους αφανείς ήρωές μας.

ΨΕΜΑΤΑ/FAKE NEWS: Μπορεί να μη δίνει (ποτέ σχεδόν!) ουσιαστικές απαντήσεις το ΥΠΠΟΑ, αλλά έχει μία μόνιμη που ανασύρει κάθε τόσο από το συρτάρι: Fake news τα όσα δηλώνει η Σ. Αναγνωστοπούλου, το ΜέΡΑ25 κι όποιος ασκεί κριτική για τις αρχαιότητες στη Θεσσαλονίκη, για τις παρεμβάσεις στην Ακρόπολη, για τις φωτογραφίσεις του Dior και, και, και… Ολα fake για την κ. Μενδώνη.

ΩΧ!: Νέα μέτρα προετοιμάζονται, κάποια έχουν ληφθεί ήδη, ωστόσο αποτέλεσμα μηδέν. Σε όλα τα πεδία, και φυσικά στον πολιτισμό. Σχεδόν το σύνολο των καλλιτεχνών, τεχνικών κ.λπ. δεν έχουν ιδέα τι θα τους «ξημερώσει» το 2022! Θα δοθούν μεν κάποιες επιδοτήσεις, αλλά κανένας απολύτως δεν γνωρίζει τι θα γίνει με τα θέατρα, τα σινεμά και τους άλλους χώρους πολιτισμού. Το ΥΠΠΟΑ ξέρει άραγε; Ή καλύτερα, νοιάζεται;