ΕΦΣΥΝ: Περί «επισυνδέσεων» και όχι μόνο

Πριν από περίπου δέκα μήνες διαβάζοντας ένα κείμενο («The Age of Zombie Democracies») του Kenneth Roth, εκτελεστικού διευθυντή του Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Human Rights Watch), βρήκα την έκφραση «δημοκρατία ζόμπι». Ο συγγραφέας χρησιμοποιούσε τον όρο για τις κυβερνήσεις που καλύπτουν «την αυταρχική κυριαρχία τους με το ένδυμα της δημοκρατίας». Αναφερόταν δηλαδή στους «αυταρχικούς ηγέτες» και στις πολιτικές που χαρακτηρίζουν τον τρόπο διακυβέρνησής τους, παρουσιάζοντας «δημοκρατίες» τύπου Πούτιν, Ορμπαν και Ερντογάν.

Καμία σχέση με την Ελλάδα, θα παρατηρήσετε. Σωστά. Το ενδιαφέρον του κειμένου αφορά την παρουσίαση των στοιχείων που μετατρέπουν μια δημοκρατία σε «ζόμπι». Ανάμεσα στα πολλά στοιχεία που συνθέτουν την αυταρχική διακυβέρνηση είναι, σύμφωνα με τον Roth: η μονοπώληση των ΜΜΕ, ο περιορισμός της κοινωνίας των πολιτών και η χειραγώγηση κρατικών θεσμών και πόρων, ώστε οι αυταρχικοί ηγέτες να διασφαλίσουν ότι θα παραμείνουν στην εξουσία.

Διαβάζοντας το κείμενο το μυαλό αρχίζει να κάνει συγκρίσεις και κρίσεις. Ανασύρει, για παράδειγμα, τις αποκαλύψεις των τελευταίων μηνών για την ελευθερία του Τύπου και την υπόθεση Novartis και προσπαθεί να τις ερμηνεύσει. Το συμπέρασμα που καταλήγει ένας λογικός άνθρωπος, ανεξαρτήτως ιδεολογικής τοποθέτησης, είναι ότι πρόκειται για πρακτικές που υποδηλώνουν πως η κυβέρνηση βασίζεται όλο και περισσότερο σε ολιγάρχες για να διασφαλίσει την παραμονή στην εξουσία.

Ξαναγυρνάς στο άρθρο του Roth για τις «δημοκρατίες ζόμπι» και διαβάζεις ότι οι αυταρχικοί ηγέτες για να διατηρηθούν στην εξουσία εξαγοράζουν την πίστη των οικονομικών ολιγαρχών «μέσω της εκτροπής δημόσιων κεφαλαίων» και ταυτόχρονα «προωθούν τα ιδιοτελή συμφέροντά τους σε βάρος του Δημοσίου». Ο συγγραφέας για να τεκμηριώσει τις απόψεις αυτές παραπέμπει στον Σίσι και τον Ορμπαν, που άφησαν ετοιμόρροπα τα δημόσια νοσοκομεία ενώ ξεπλήρωναν κανονικά τους πιστούς τους, και στον Πούτιν, που «επέτρεψε σε φιλικούς του δισεκατομμυριούχους ολιγάρχες να ευδοκιμήσουν, μειώνοντας τις συντάξεις και αφήνοντας τους μισθούς να βαλτώσουν».

Η σκέψη επανέρχεται στις συγκρίσεις και τις κρίσεις. Μοιραία κατευθύνεται στους πλαστικούς τηλεαστέρες που αποσιώπησαν την κατάρρευση του ΕΣΥ, που βάφτισαν «φιλεργατικές» τις νομοθετικές ρυθμίσεις-εκτρώματα του κ. Χατζηδάκη, που εμφάνισαν ως «μεταρρύθμιση» τον αποκλεισμό χιλιάδων νέων από το αγαθό της παιδείας, που εμφάνισαν ως «ανάπτυξη» τον βιασμό του περιβάλλοντος με τις ανεμογεννήτριες, που παράχωσαν ως «αδιάφορη» την υπόθεση Novartis, που χαρακτήρισαν «ευεργετική» την αποσάθρωση του δημόσιου χαρακτήρα της κοινωνικής ασφάλισης. Και μετά, μέσω πολλαπλασιασμών, διαιρέσεων και προσθέσεων, καταλήγει ότι όλα αυτά δεν είναι τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο από εκτροπή δισεκατομμυρίων ευρώ από τις τσέπες των πολλών, στα θησαυροφυλάκια μιας δράκας ολιγαρχών. Απορροφημένος από τις σκέψεις που γεννά το άρωμα των δισεκατομμυρίων, συνειδητοποιείς ότι έχεις βρεθεί σε άλλα… χωράφια: στην απροκάλυπτη καταστολή κάθε ανεπιθύμητης δραστηριότητας της κοινωνίας των πολιτών, στην αποδόμηση όσων αμφισβητούν την παντογνωσία της… και στη συστηματική αστυνόμευση με «επισυνδέσεις» όσων νομίζει ότι αντιπροσωπεύουν απειλές.

Παράξενο αυτό που συμβαίνει με το μυαλό: Οταν αρχίσει να συλλογάται ελεύθερα, ψάχνει απαντήσεις για τα πιο παράξενα πράγματα. Για τη λέξη «επισύνδεση», για παράδειγμα, που όσο και να την ψάξεις δεν τη βρίσκεις στα σύγχρονα λεξικά (σ.σ. τελικά την ανακάλυψα στη σελίδα 545 του λεξικού του Δημητράκου που εκδόθηκε το 1956). Οι συνειρμοί, αναπότρεπτοι: Τόσο πολύ σκιάζονται ώστε να ανασύρουν μια λέξη ξεχασμένη για σχεδόν εβδομήντα χρόνια; Τι σκιάζονται; Να μην αποκαλυφθεί το μέγεθος της εκτροπής; Να μην αποκαλυφθεί η ύπαρξη παραεξουσίας στον βαθύ πυρήνα της εξουσίας; Να μην αποκαλυφθεί η ανεπάρκεια; Να μην αποκαλυφθεί η ιδιοτέλεια; Να μην αποκαλυφθεί…; Και εκεί το μυαλό σταματά. Δεν μπορεί να βρει απαντήσεις, διότι συνεχώς πέφτει πάνω σε καλομελετημένο τείχος συγκάλυψης και απελπισμένο καταφεύγει στη φράση του Roth: «Ο καλύτερος τρόπος υπονόμευσης των δημοκρατιών ζόμπι είναι να καταδειχθεί ότι οι ηγέτες τους αδιαφορούν για τα κοινά που προσποιούνται ότι υπηρετούν»

Οσοι αντιμετωπίζουν τις υποκλοπές ως μεμονωμένο γεγονός, απομονωμένο από τον πρότερο βίο της κυβέρνησης, νομίζω ότι κάνουν λάθος. Οι υποκλοπές είναι ένα από τα πολλά σύννεφα που έχουν μαυρίσει τον ουρανό. Σίγουρα είναι το μεγαλύτερο και το πιο απειλητικό απ’ όσα προηγήθηκαν. Αναμφίβολα, είναι το πιο αποκαλυπτικό της νοοτροπίας και της αντίληψης που έχει η κυβέρνηση για τη δημοκρατία. Ομως οι «επισυνδέσεις» μαζί με όλα όσα έγιναν κατά την τριετή διακυβέρνηση του τόπου συνθέτουν ένα θολό και απειλητικό σκηνικό με το οποίο αξίζει να ασχοληθούν ο Kenneth Roth και το Human Rights Watch για να δώσουν τον δικό τους… ορισμό.

*Δημοσιογράφος, συγγραφέας