ΕΦΣΥΝ: Σκύρος: οι ανεμογεννήτριες ξανάρχονται Τάσος Σαραντής

Σε εξέλιξη βρίσκεται νέα απόπειρα «νεκρανάστασης» του σχεδίου εγκατάστασης του τεράστιου αιολικού σταθμού των 300 MW στην προστατευόμενη περιοχή NATURA, στο όρος Κόχυλας και ευρύτερα τη νότια Σκύρο που, σε περίπτωση υλοποίησής του, θα καταλάβει σχεδόν τη μισή έκταση του νησιού και θα αλλοιώσει μόνιμα το τοπίο, την οικολογική και πολιτιστική ταυτότητά του, με ανυπολόγιστες ζημιές στην τοπική οικονομία. Κι αυτό συμβαίνει, ενώ η ανάλογη σχεδιαζόμενη επένδυση είχε «φάει πόρτα» στο παρελθόν τόσο από το υπουργείο Περιβάλλοντος όσο και από το ΣτΕ και παρά το γεγονός ότι ο Κόχυλας περιλαμβάνεται στις 55 Περιοχές Ανευ Δρόμων (ΠΑΔ) που παρουσίασε πρόσφατα το ΥΠΕΝ.

Πρόκειται για ένα έργο, για το οποίο οι πρώτες άδειες παραγωγής δόθηκαν από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας το 2010. Κάτοχος των αδειών αυτών ήταν η εταιρεία «Αιολική Νοτίου Σκύρου Α.Ε.», η οποία ανήκε στη Μονή Μεγίστης Λαύρας του Αγίου Ορους, που κατέχει μεγάλες εκτάσεις στη νότια Σκύρο, και στην εταιρεία ΕΝΤΕΚΑ Α.Ε. Στην «Αιολική Νοτίου Σκύρου Α.Ε.» εισήλθαν ως μέτοχοι η EREN (θυγατρική της πετρελαϊκής TOTAL) με ποσοστό 60% και η ΕΝΤΕΚΑ Α.Ε. με ποσοστό 40%, εξασφαλίζοντας νέες βεβαιώσεις παραγωγού για το έργο.

Με ύψος 60 ορόφων

Σύμφωνα με τον νέο σχεδιασμό, στο αιγαιοπελαγίτικο νησί των 2.994 κατοίκων και των 210 τετραγωνικών χιλιομέτρων προβλέπεται η εγκατάσταση 58 ανεμογεννητριών, συνολικής ισχύος 299,6 MW, με ύψος 180 μέτρων η καθεμιά (105 μ. πυλώνας και 150 μ. διάμετρος πτερωτής). Δεδομένου ότι το μέγιστο υψόμετρο του νησιού είναι 792 μέτρα, το ύψος της κάθε ανεμογεννήτριας ισοδυναμεί περίπου με το ¼ του υψόμετρου του νησιού. Και το ύψος της καθεμιάς ισοδυναμεί με έναν πύργο 60 ορόφων, είναι σχεδόν διπλάσιο από τον «Πύργο Αθηνών» (103 μ.), περίπου τα 2/3 του Πύργου του Αϊφελ (300 μ.) και περίπου το μισό του ουρανοξύστη «Εμπάιαρ Στέιτ» (381 μ.).

Πού θα εγκατασταθούν αυτές οι γιγαντιαίες ανεμογεννήτριες του έργου των 6 αιολικών σταθμών και της ηλεκτρικής διασύνδεσής του με το Εθνικό Σύστημα Μεταφοράς; Το μεγαλύτερο μέρος της εγκατάστασης συντελείται εντός περιοχής Natura, το ίδιο και η υποθαλάσσια διασύνδεση που θα γίνει μέσω αιγιαλού και παραλίας του γραφικού και τουριστικού κόλπου της Καλαμίστας, όπου η Μονή Μεγίστης Λαύρας διαθέτει οικόπεδο 15 – 20 στρεμμάτων. Στο σύνολό του θα κατασκευαστεί εντός δασικών εκτάσεων.

Πέραν αυτών, η Σκύρος και ο Κόχυλας φιλοξενούν τη μεγαλύτερη παγκοσμίως αποικία του αυστηρά προστατευόμενου είδους γερακιού Μαυροπετρίτη, αποτελεί σημαντικό και αναγνωρισμένο πέρασμα για χιλιάδες μεταναστευτικά πουλιά, αποτελεί τον φυσικό βιότοπο για το σκυριανό άλογο, τη μοναδική φυλή μικρόσωμων αλόγων, ο πληθυσμός των οποίων έχει περιέλθει σε δυσμενή κατάσταση, φιλοξενεί σημαντικό αριθμό ενδημικών, σπάνιων και απειλούμενων ειδών χλωρίδας, τουλάχιστον τρία εκ των οποίων υπάρχουν αποκλειστικά στη Σκύρο και πουθενά αλλού στον κόσμο και αποτελεί τον κύριο βιότοπο της ενδημικής σποραδόσαυρας.

Στα τέλη του περασμένου Σεπτεμβρίου, η εταιρεία έκανε αίτηση για την ένταξη του έργου στο καθεστώς των Στρατηγικών Επενδύσεων, προκειμένου να εξασφαλίσει σειρά προνομίων, όπως την επιτάχυνση των διαδικασιών αδειοδότησης (fast track), τη δυνατότητα απαλλοτρίωσης εκτάσεων, την παροχή φορολογικών διευκολύνσεων και κρατική ενίσχυση. Επί του επενδυτικού σχεδίου πραγματοποιήθηκε δημόσια διαβούλευση, που έληξε στις 23 Φεβρουαρίου στον ιστότοπο της Ελληνικής Εταιρείας Επενδύσεων και Εξωτερικού Εμπορίου – Enterprise Greece, όπου η εταιρεία ανάρτησε τα «βασικά στοιχεία» του φακέλου σε μια «επιτελική σύνοψη της επενδυτικής πρότασης».

Σύμφωνα με τον Δήμο Σκύρου, σε αυτήν παρέχονται ελάχιστες πληροφορίες επί του σχεδιαζόμενου έργου, «επομένως δεν είναι δυνατόν να γνωρίζουμε τα χαρακτηριστικά του και την κατηγορία για την οποία αιτείται την ένταξή του στις στρατηγικές επενδύσεις», αναφέρει, ενώ τα βασικά στοιχεία του φακέλου δεν είναι δημόσια διαθέσιμα.

Παραλείψεις στοιχείων

Επιπλέον, παραλείφθηκαν τεχνικά στοιχεία, τα οποία αποδεικνύουν το μέγεθος του έργου, ώστε να είναι εύλογα αντιληπτές οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις του, όπως και τα χιλιάδες τετραγωνικά μέτρα εντός των περιοχών Natura που θα καταλάβουν τα «γήπεδα» των ανεμογεννητριών.

«Η επισήμανση του έργου, ισχύος 300 MW, αιτιολογούμενη ότι “…θα βοηθήσει την ανεξαρτητοποίηση του νησιού…” ως προς την ενέργεια, είναι οξύμωρο σχήμα, καθότι οι ανάγκες του περιορίζονται στα 6 MW και, μάλιστα, σε περίοδο τουριστικής αιχμής!», διαπιστώνει ο Δήμος Σκύρου. Εξάλλου, είχαν παραλειφθεί δημοσιευμένα οικονομικά στοιχεία της επενδύτριας εταιρείας, τα οποία ακυρώνουν κάθε αιτιολογία ένταξης του έργου στις Στρατηγικές Επενδύσεις, σύμφωνα με τον Δήμο, πιθανώς για να μη διαφανεί η μη οικονομική βιωσιμότητα του έργου.

Οπως προκύπτει, η «Αιολική Νοτίου Σκύρου Α.Ε.», ως φορέας της επένδυσης, στερείται παντελώς των οικονομικών και επιχειρηματικών κριτηρίων του νόμου για τις Στρατηγικές Επενδύσεις. Κατ’ αρχάς, τη «φερεγγυότητα», καθώς είναι ανενεργή και στερείται προσωπικού από τη σύστασή της (πριν από το 2005).

Επιπλέον, η οικονομική της κατάσταση, βάσει των δημοσιευμένων ισολογισμών για τις χρήσεις 2020, 2019 και 2018, εμφανίζει έσοδα μηδέν, παροχές σε εργαζομένους μηδέν, αποτελέσματα μετά από φόρους 4.732,03 ευρώ, μείον 5.384,78 ευρώ και μείον 4.096,26 ευρώ αντίστοιχα. Το σύνολο παθητικού ανέρχεται σε 398.086,38, 162.653,89 και 162.665,71 ευρώ αντίστοιχα. Από τα παραπάνω μηδενικά στοιχεία προκύπτει έλλειψη «τεκμηρίωσης εμπειρίας» της εταιρείας για έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, που επίσης προϋποθέτει η νομοθεσία.

Σύμφωνα με το τοπογραφικό διάγραμμα, οι εκτός των ορίων της ιδιοκτησίας της Μονής Μεγίστης Λαύρας εγκαταστάσεις των ανεμογεννητριών καταλαμβάνουν περίπου το 1/3 της συνολικής εδαφικής έκτασης, που ανήκει σε ιδιώτες χορτονομείς. Δεδομένου ότι για την τεκμηρίωση της αίτησης της επενδύτριας πρέπει να προσκομισθούν συμβόλαια κυριότητας, μισθωτήρια κ.λπ., ο Δήμος Σκύρου δηλώνει ότι κανένας από τους προαναφερόμενους δεν έχει δεσμευθεί ή υπογράψει οποιαδήποτε πράξη παραχώρησης χρήσης. Και θεωρεί ότι για όλους τους προαναφερόμενους λόγους το έργο δεν εμπίπτει στην κατηγορία των Στρατηγικών Επενδύσεων.

Η εκ νέου απόπειρα για τη μετατροπή της Σκύρου σε φαραωνικό βιομηχανικό αιολικό εργοστάσιο επιχειρείται, όταν η τεράστια οικολογική αξία του Κόχυλα έχει αναδειχτεί μέσω του έργου LIFE (2010-2016) για τη Βιοποικιλότητα της Σκύρου και θωρακίστηκε με απόφαση του υπουργείου Περιβάλλοντος (21/12/2017), που θέσπισε ζώνες και όρους για τις επιτρεπόμενες δραστηριότητες στο βουνό, απαγορεύοντας την εγκατάσταση αιολικών σταθμών. Η εγκυρότητα της απόφασης αυτής, επί υπουργίας Σωκράτη Φάμελλου, επικυρώθηκε και από το Συμβούλιο της Επικρατείας (απόφαση 1690/2020), που απέρριψε την αίτηση ακύρωσής της από την εταιρεία «Αιολική Νότιας Σκύρου» και έκρινε νόμιμη την απαγόρευση εγκατάστασης αιολικών σταθμών στην περιοχή του έργου ώς την έκδοση σχετικού Προεδρικού Διατάγματος.

Στην πράξη, η επανεμφάνιση της επένδυσης επιχειρείται μέσω ενός υπαρκτού «κενού» που αφορά το γεγονός ότι η προαναφερόμενη υπουργική απόφαση, για τεχνικούς και μόνο λόγους, είχε διετή διάρκεια και, άρα, έχει λήξει. Και ότι βρισκόμαστε στη φάση που βαίνει προς ολοκλήρωση η Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη (ΕΠΜ) της συγκεκριμένης περιοχής NATURA, βασική προϋπόθεση για την επικείμενη ολοκλήρωση του σχεδίου Προεδρικού Διατάγματος για τον χαρακτηρισμό της ευρύτερης περιοχής. Λόγος για τον οποίο η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού και η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία είχαν ζητήσει με επιστολές τους την ανανέωση της παρεχόμενης προστασίας, που να καλύπτει το κενό που είχε δημιουργηθεί από τη λήξη ισχύος της υπουργικής απόφασης.

Μια ακόμα ενδιαφέρουσα πλευρά του ζητήματος είναι πως το όρος Κόχυλας περιλαμβάνεται στις 55 Περιοχές Ανευ Δρόμων (ΠΑΔ) άνω των 10 τετραγωνικών χιλιομέτρων (τα περιβόητα «Απάτητα Βουνά»!) που παρουσίασε με κάθε επισημότητα το ΥΠΕΝ μόλις έναν μήνα πριν!

«Η ενδεχόμενη υπογραφή της αίτησης υπαγωγής του συγκεκριμένου έργου στις στρατηγικές επενδύσεις από τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ως μέλος της Διυπουργικής Επιτροπής Στρατηγικών Επενδύσεων (ΔΕΣΕ), θα δικαιώσει πλήρως όσους διατηρούσαν σοβαρές επιφυλάξεις για τη σοβαρότητα και ειλικρίνεια των εξαγγελιών περί προστασίας των ΠΑΔ και θεωρούσαν τη θεσμοθέτηση των έξι πρώτων εξ αυτών ως άλλοθι για την καταστροφή των υπόλοιπων ορεινών όγκων», αναφέρουν σε κοινή ανακοίνωσή τους 10 περιβαλλοντικές οργανώσεις της χώρας. Οι οργανώσεις θεωρούν απολύτως απαράδεκτη οποιαδήποτε επαναφορά προς αδειοδότηση του συγκεκριμένου έργου και ζητούν την ξεκάθαρη απόρριψη του αιτήματος υπαγωγής του στις στρατηγικές επενδύσεις.

Επιστολή – παρέμβαση

Παράλληλα, η Ορνιθολογική και η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού έστειλαν επιστολή στην Enterprise Greece και τη ΔΕΣΕ, επισημαίνοντας το εξής παράδοξο: ενώ το θεσμικό πλαίσιο για τις στρατηγικές επενδύσεις φιλοδοξεί να ενισχύσει την ασφάλεια δικαίου των στρατηγικών επενδυτών, ζητείται να υπαχθεί σε αυτό το καθεστώς ένα έργο που η απαγόρευση εγκατάστασής του έχει ήδη κριθεί νόμιμη από το ΣτΕ! Σε κάθε περίπτωση, οι δύο οργανώσεις ζητούν να κληθούν στη συνεδρίαση της ΔΕΣΕ που θα συζητήσει την ενδεχόμενη υπαγωγή του έργου και να παρουσιάσουν τα περιβαλλοντικά δεδομένα, διαδικασία που προβλέπεται σαφώς στο θεσμικό πλαίσιο των στρατηγικών επενδύσεων.

Πέραν όλων, τόσο η επίμονη βουλιμία των καλόγερων της Μονής Μεγίστης Λαύρας όσο και η πρόταση για υπαγωγή του έργου στις στρατηγικές επενδύσεις παραβλέπουν τη διαχρονική αντίθεση σύσσωμης της τοπικής κοινωνίας, αφού καθολικά και επί σειρά ετών η Σκύρος έχει πει «όχι» στον καταστροφικό αυτό σχεδιασμό, με σειρά αποφάσεων του δημοτικού συμβουλίου, κοινωνικών και οικονομικών φορέων της Σκύρου και με τη συλλογή 3.000 υπογραφών Σκυριανών και φίλων του νησιού. Αρνητικά έχουν τοποθετηθεί το Περιφερειακό Συμβούλιο Στερεάς Ελλάδας και η Περιφερειακή Ενωση Δήμων Στερεάς Ελλάδας για τα αιολικά πάρκα.