Ηλίας Πολέμης  “Επικήδειος για το Φραγκάκι … και όχι μόνο”

Ξεκινώντας θα θυμίσω σε όσους κι όσες με γνωρίζουν πως όντας γιος του Αντώνη Πολέμη έμαθα από πολύ μικρή ηλικία να περπατώ (τρέχοντας πίσω από τον φουριόζο πατέρα μου) τα βουνά της Άνδρου απολαμβάνοντας την “ευγενική αγριάδα” τους.

Ήταν πρωτίστως το πάθος του πατέρα μου για την οδοιπορία και ο θαυμασμός του για την απαράμιλλη ομορφιά του Ανδριώτικου τοπίου που με ενέπνευσαν λοιπόν να ασχοληθώ με την επιστημονική μελέτη της άγριας φύσης, να γίνω αυτό δηλαδή αυτό που λέγαν κάποτε “φυσιοδίφης”.

Έτσι, αρχικά με σπουδές στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο της Αθήνας, μετά με την ολοκλήρωση του Μεταπτυχιακού Προγράμματος “Οικολογία, Διαχείριση και Προστασία Φυσικού Περιβάλλοντος” στο τμήμα Βιολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών, εν τέλει με την εκπόνηση της διδακτορικής διατριβής μου με θέμα τα μανιτάρια στα νησιά των Κυκλάδων, έφτασα σήμερα να συνεισφέρω με το ερευνητικό μου έργο σε ένα πρόγραμμα LIFE που υλοποιείται στην Άνδρο. Το πρόγραμμα LIFE Andros Park.

Δεν θα μπω σε λεπτομέρειες για το συγκεκριμένο πρόγραμμα, μπορείτε εύκολα να πληροφορηθείτε τα πάντα σχετικά με αυτό από την ιστοσελίδα του έργου. Θα γυρίσω όμως το χρόνο πίσω λίγο, στο αμέσως προηγούμενο πρόγραμμα LIFE που “έτρεξε” στην Άνδρο, το LIFE AndrosSPA (SPA “Special Protection Area” = ΖΕΠ “Ζώνη Ειδικής Προστασίας”). Το οποίο ήταν (κατ΄ εμέ, τότε …) μια από τις πλέον φωτεινές στιγμές της δημαρχίας του αείμνηστου, αγαπητού φίλου, Γιάννη Γλυνού.

Θα σταχυολογήσω ενδεικτικά ένα μικρό απόσπασμα από την ενημερωτική ιστοσελίδα εκείνου το προγράμματος. Το απόσπασμα αφορά στην παρουσίαση του ενός από τα είδη “στόχους” του προγράμματος, δηλαδή του Σπιζαετού (σσ. η επισήμανση δική μου)

Ο Σπιζαετός (Hieraaetus fasciatus) είναι ένας από τους μεγαλύτερους αετούς της Ελλάδας, ελάχιστα μικρότερος από τον μεγαλοπρεπή Χρυσαετό. Πρόκειται για ένα τυπικό μεσογειακό είδος πουλιού, αν και απαντάται επίσης στην Ινδία και τη νότια Κίνα.

Πάρα την ευρεία του εξάπλωση, κατά τον 20ο αιώνα ο πληθυσμός του Σπιζαετού υπέστη δραματική μείωση, εξαιτίας κυρίως της υπέρμετρης χρήσης φυτοφαρμάκων, της υποβάθμισης ή απώλειας των βιοτόπων του, της πρόσκρουσης σε γραμμές μεταφοράς ρεύματος και σε ανεμογεννήτριες, καθώς και της άμεσης καταδίωξης. Δυστυχώς η Ελλάδα δεν αποτελεί εξαίρεση στην πτωτική αυτή τάση, με τον ελληνικό πληθυσμό του είδους να ανέρχεται σε 100-140 ζευγάρια. Για τον λόγο αυτό, η Άνδρος, σπίτι τριών ζευγαριών του μεγαλειώδους αυτού πουλιού, μπορεί να θεωρείται τυχερό νησί.

Με τους πολυάριθμους βραχώδεις γκρεμούς της, η Άνδρος παρέχει ποικιλία θέσεων φωλεοποίησης για το είδος, ενώ ταυτόχρονα, οι ανοιχτές της εκτάσεις αποτελούν ιδανικό κυνηγότοπο για τον Σπιζαετό –κατά κύριο λόγο μεσαίου μεγέθους πουλιά, αλλά και μικρά θηλαστικά και ερπετά. Το κάθε ζευγάρι μεγαλώνει 1-2 νεοσσούς που στη συνέχεια θα διανύσουν περισσότερα από 200 χλμ για να αναζητήσουν το νέο τους σπίτι, πιθανώς σε κάποιο άλλο αιγαιοπελαγίτικο νησί.

Στην πραγματικότητα, η ευρεία εξάπλωση του Σπιζαετού στην περιοχή των νησιών του Αιγαίου μπορεί να θεωρηθεί μία ιδιομορφία, μιας και στην υπόλοιπη Ευρώπη συναντάται σπάνια να φωλιάζει σε νησιά ή νησίδες.

Και επιστρέφω στο παρόν, το ζοφερό παρόν και έχοντας μπροστά μας ένα ακόμη πιο ζοφερό μέλλον σε ό,τι αφορά τόσο τον (έρμο) Σπιζαετό, όσο και την Άνδρο την ίδια.

Και με τα όσα συμβαίνουν γύρω μας βλέπω τα εξής:

• Τα LIFE και τα προστατευόμενα είδη τους στον Γολγοθά για σταύρωση, έχοντας συρθεί από τον Άννα (την εκάστοτε κυβέρνηση και εν προκειμένω Δημοτική αρχή) στον Καϊάφα (Συμβούλιο της Επικρατείας), με την Ε.Ε. σε ρόλο Πόντιου Πιλάτου … (“ἀπενίψατο τὰς χεῖρας” …)

• Τη μελλούμενη συνύπαρξη βιομηχανικής κλίμακας Α/Γ με το υπό εξαφάνιση αυτό “μεγαλειώδες” αρπακτικό πουλί, παρόλο που είναι γνωστό πως κάτι τέτοιο συνιστά μείζονα απειλή για την επιβίωση του.   Και αυτό διότι οι συντελεστές του εν λόγω LIFE «κατάφεραν» το απίθανο: το Φραγκάκι σε απόσταση μικρότερη των 500 μ. από τη φωλιά του μοναδικού ζεύγους Σπιζαετού στην Ν. Άνδρο, να είναι εκτός του πυρήνα της ΖΕΠ (“Ζώνη Α”) και έτσι να απορριφθεί η πρώτη προσφυγή στο ΣτΕ για την ματαίωση της εγκατάστασης των Α/Γ στην περιοχή. Θλίβομαι που το λέω αλλά η ιστορία θα γράψει πως στην Άνδρο η Δημοτική Αρχή διαχρονικά χρησιμοποίησε τα LIFE ως «στάχτη στα μάτια» για να δώσει το νησί ως καλοχτυπημένο φιλέτο για ψήσιμο στις εταιρίες των αιολικών και τα συναφή συμφέροντα.

• Την υλοποίηση των έργων στο Φραγκάκι με ρυθμούς “fast-track” εν μέσω καραντίνας και ενώ εκκρεμεί δεύτερη προσφυγή στο ΣτΕ, τη στοχοποίηση όλων των συμπολιτών μας που αντιτίθενται στη λαίλαπα, την κατασυκοφάντησή τους, τις μηνύσεις, το ρουφιάνεμα, τον “υπέρμετρο ζήλο” των τοπικών αστυνομικών αρχών, εν τέλει τα πρόστιμα για … «παραβίαση των μέτρων καραντίνας» στους εθελοντές και τις εθελόντριες της Andros Routes.

• Τα “NATURA 2000” τα “LIFE” και τα ρέστα (που παρεμπιπτόντως αυτά τα ρέστα μεταφράζονται σε πολλά εκατομμύρια ευρώ Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων, χιλιάδες εργατοώρες αφοσιωμένων και εξειδικευμένων επιστημόνων) να έχουν καταντήσει για γέλια … αλλά και για κλάματα, ειδικά για όλους και όλες εμάς που δουλέψαμε και δουλεύουμε παθιασμένα πιστεύοντας συνειδητά στην σημασία της προστασίας της βιοποικιλότητας, ως μοχλό αειφόρου και φιλοπεριβαλλοντικής ανάπτυξης.

Περισσότερο από όσο με στενοχωρεί που δεν έχω προλάβει να μελετήσω εκτενώς τα μανιτάρια της περιοχής του Στενού (που σίγουρα κρύβει μοναδικά είδη στον κόσμο).

Με πονά που δεν θα ξαναδώ τη θέα από τον συνονόματο μου Προφήτη προς την Τήνο έτσι όπως την ήξερα.

Ως επιστήμονας με αντικείμενο την “Προστασία του Φυσικού Περιβάλλοντος” και τόπο καταγωγής μου την Άνδρο, εγώ προσωπικά, ηθικά, θεωρώ πως απέτυχα και ας μη συμμετείχα σε εκείνο το “αμαρτωλό” LIFE .

Ο θεός να σε αναπαύει εν ειρήνη και ας μας συγχωρέσει Γιάννη.

Όσο κι αν σε αγαπούσα και σε εκτιμούσα (ως άνθρωπο περισσότερο παρά ως Δήμαρχο), όσο και αν μου λείπεις, όσο και αν δεν μπορώ ούτε καν να διαφωνήσω και να τσακωθώ μαζί σου πλέον, δυστυχώς, η «κληρονομιά» που άφησες στο θέμα των αιολικών θα είναι πολύ βαριά, τόσο βαριά όσο οι 140-μετρες μηχανές που θα φυτευτούν στα βουνά της Ν. Άνδρου (… και όχι μόνο), αλλά και πιο βαριά από τις πέτρες που σήκωσαν οι πρόγονοι μας για να φτιάξουν αυτό το κέντημα που διαλύεται και εξαφανίζεται για πάντα με μια “γκαζιά” μπουλντόζας μέσα στο χειμωνιάτικο και πανδημικό τσουχτερό κρύο εν έτει 2020, θυσία στο βωμό του “αναπτυξιακού φονταμενταλισμού”.

Κλείνω αυτή την εντελώς προσωπική και εκ βαθέων παρέμβαση μου με το κείμενο του Ινδού φιλόσοφου Haridas Chaudhuri (Χάριντας Σοντύρι), το οποίο επέλεξα να βάλω και ως προμετωπίδα στη διδακτορική μου διατριβή:

Η τέχνη της ολοκληρωμένης ζωής συντελείται μέσα στο πλαίσιο της ευφυούς συνεργασίας μεταξύ φύσης και πνεύματος.

Η φύση είναι τυφλή χωρίς το πνεύμα ̇ το πνεύμα είναι ατελές χωρίς τη φύση …

Φύση και Πνεύμα -μέσω της σκόπιμης σύμπνοιάς τους- μπορούν να κάνουν την ζωή δοξαστικά σημαντική.

Ηλίας Πολέμης 

29 Νοέμβρη 2020

Πηγή: Andros Film